Difference between revisions of "АРБАК"
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АРБАК''' (ар. – рух, жан) – эл ишениминде өлгөн денеден бөлүнүп, өз алдынча жашоосун улантуучу адам «жаны». Денеден бөлүнүп чыккан «жан» (киши өлгөндө) «тиги дүйнөдө» жашоосун улантат деген ишеним А-ка ишенүү, аны ыйык саноо, алардан жардам сурап кайрылуу ишенимин пайда кылган. Ата-бабанын А-гын ыйык эсептеп урматтоо расмиси түрк, монгол элдеринде, а. и. кыргыздардын арасында да байыртадан кеңири тараган. Кыргыз коомунда А-тарга сыйынууга өзгөчө орун, маани-маңыз берилген. А-ка ишенүү ж-а аларга арнап курмандык чалуу ырым-жырымдарын өткөрүү кыргыздарда исламга чейин эле белгилүү болгон, аны байыркы ж-а о. кылымдардагы өлүк коюу жөрөлгөсүндөгү өлгөн кишинин мүрзөсүнө «тиги дүйнөдө» керектейт максатында тамак-аш, урунган буюмдарын кошо коюу салтынан көрүүгө болот. Бул түшүнүк бүгүнкү күнгө чейин сакталып, A-ты эскерип, куран түшүрүү, кырк-ашын өткөрүү, курмандык чалуу сыяктуу ырым-жырымдар аткарылат (к. ''Аш, Жан'' макалаларын). А-тарга сыйынуу диндин алгачкы формаларынын бири. Ал энелик (матриархат) уруктук коомдо өнүккөн. Уруулардын башчыларына көзү тирүүсүндө эле Кудай катары сыйынышкан, алардын ата-бабалары өзгөчө күчкө ээ деп түшүнүшкөн (Полинезия, Түштүк Азия, Батыш Африка). Байыркы гректердин, римдиктердин, славяндардын ж. б. элдердин политеистик диндеринде А. көрүнүктүү орунду ээлеген. | |||
11:31, 30 -ноябрь (Жетинин айы) 2022 -деги абалы
АРБАК (ар. – рух, жан) – эл ишениминде өлгөн денеден бөлүнүп, өз алдынча жашоосун улантуучу адам «жаны». Денеден бөлүнүп чыккан «жан» (киши өлгөндө) «тиги дүйнөдө» жашоосун улантат деген ишеним А-ка ишенүү, аны ыйык саноо, алардан жардам сурап кайрылуу ишенимин пайда кылган. Ата-бабанын А-гын ыйык эсептеп урматтоо расмиси түрк, монгол элдеринде, а. и. кыргыздардын арасында да байыртадан кеңири тараган. Кыргыз коомунда А-тарга сыйынууга өзгөчө орун, маани-маңыз берилген. А-ка ишенүү ж-а аларга арнап курмандык чалуу ырым-жырымдарын өткөрүү кыргыздарда исламга чейин эле белгилүү болгон, аны байыркы ж-а о. кылымдардагы өлүк коюу жөрөлгөсүндөгү өлгөн кишинин мүрзөсүнө «тиги дүйнөдө» керектейт максатында тамак-аш, урунган буюмдарын кошо коюу салтынан көрүүгө болот. Бул түшүнүк бүгүнкү күнгө чейин сакталып, A-ты эскерип, куран түшүрүү, кырк-ашын өткөрүү, курмандык чалуу сыяктуу ырым-жырымдар аткарылат (к. Аш, Жан макалаларын). А-тарга сыйынуу диндин алгачкы формаларынын бири. Ал энелик (матриархат) уруктук коомдо өнүккөн. Уруулардын башчыларына көзү тирүүсүндө эле Кудай катары сыйынышкан, алардын ата-бабалары өзгөчө күчкө ээ деп түшүнүшкөн (Полинезия, Түштүк Азия, Батыш Африка). Байыркы гректердин, римдиктердин, славяндардын ж. б. элдердин политеистик диндеринде А. көрүнүктүү орунду ээлеген.