Difference between revisions of "АЛЮМИНИЙ"
Jump to navigation
Jump to search
м (1 версия) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
(лат. Aluminium), AI – ''элементтердин мезгилдик системасынын'' 3-тобунан | '''АЛЮМИНИЙ''' (лат. Aluminium), AI – ''элементтердин мезгилдик системасынын'' 3-тобунан орун алган хим. элемент, ат. н. 13, ат. м. 26,9815. Жер кыртышында таралышы б-ча металлдардын ичинен 1-орунду ээлейт (8,8%). Жаратылыштагы негизги бирикмелери – алюмосиликаттар, боксит, корунд ж-а криолит. Жылуулукту, электрди жакшы өткөргөн, коррозияга туруктуу, чоюлгуч, жеңил, оңой ширетилүүчү, күмүш сымал ак металл. Таза А-дин (99,996%) с. салм. 27, тыгызд. 2698 ''кг/мз'' (20°С), б. эрүү | ||
орун алган хим. элемент, ат. н. 13, ат. м. 26, | t 660,24°С, кайноо t 2500°С. Сырткы электрондук катмарында 3 электрону (3s<sup>2</sup>3pi) бар. Si, Си, Zn, Мп ж. б. элементтер м-н ар түрдүү касиеттеги өтө бышык куймаларды пайда кылат. Абада тез окистенгендиктен металлды андан ары окистенүүдөн сактоочу АlОзтүн жука кабыкчасы м-н капталат. Анын майда күкүмү ысытканда күйөт. Кычкылтек м-н активдүү кошулуу касиети металлдарды алардын оксиддеринен калыбына келтирүү үчүн колдонулат. Жогорку темп-рада азот, көмүртек, күкүрт м-н реакцияга кирип, нитридди (A1N), карбидди (А1<sub>4</sub>С<sub>3</sub>), сульфидди (A1<sub>2</sub>S<sub>3</sub>), галогендер м-н галогениддерди (AIF<sub>3</sub>, А1С1<sub>3</sub>) берет. Щелочто оңой эрип, суутекти бөлүп чыгарат да, алюминатты пайда кылат: 2AI+2NaOH+10H<sub>2</sub>O=2Na[Al(OH)<sub>4</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>2</sub>]+ЗН<sub>2</sub>. Ал өнөр жайда криолитте (NagAlF<sub>6</sub>) эритилген бокситти электролиздөөдөн алынат. А. | ||
9815. Жер кыртышында таралышы б-ча металлдардын ичинен 1-орунду ээлейт (8,8%). Жаратылыштагы негизги бирикмелери – алюмосиликаттар, боксит, корунд ж-а криолит. Жылуулукту, электрди жакшы өткөргөн, коррозияга | электр техникасында, авиация өнөр жайда, металлургияда, архитектурада, ядролук реакторлордо, турмуш-тиричилик буюмдарын жасоодо кеңири колдонулат.<br> | ||
туруктуу, чоюлгуч, жеңил, оңой ширетилүүчү, | |||
күмүш сымал ак металл. Таза А-дин (99,996%) | |||
с. салм. 27, тыгызд. 2698 ''кг/мз'' (20°С), б. эрүү | |||
t 660,24°С, кайноо t 2500°С. Сырткы электрондук катмарында 3 электрону (3s<sup>2</sup>3pi) бар. Si, Си, | |||
Zn, Мп ж. б. элементтер м-н ар түрдүү касиеттеги өтө бышык куймаларды пайда кылат. Абада тез окистенгендиктен металлды андан ары | |||
окистенүүдөн сактоочу | |||
темп-рада азот, көмүртек, күкүрт м-н реакцияга кирип, нитридди (A1N), карбидди (А1<sub>4</sub>С<sub>3</sub>), | |||
+ЗН<sub>2</sub>. Ал өнөр жайда криолитте (NagAlF<sub>6</sub>) эритилген бокситти электролиздөөдөн алынат. А. | |||
электр техникасында, авиация өнөр жайда, металлургияда, архитектурада, ядролук реакторлордо, турмуш-тиричилик буюмдарын жасоодо | |||
кеңири колдонулат.<br> | |||
09:23, 2 -ноябрь (Жетинин айы) 2022 -деги абалы
АЛЮМИНИЙ (лат. Aluminium), AI – элементтердин мезгилдик системасынын 3-тобунан орун алган хим. элемент, ат. н. 13, ат. м. 26,9815. Жер кыртышында таралышы б-ча металлдардын ичинен 1-орунду ээлейт (8,8%). Жаратылыштагы негизги бирикмелери – алюмосиликаттар, боксит, корунд ж-а криолит. Жылуулукту, электрди жакшы өткөргөн, коррозияга туруктуу, чоюлгуч, жеңил, оңой ширетилүүчү, күмүш сымал ак металл. Таза А-дин (99,996%) с. салм. 27, тыгызд. 2698 кг/мз (20°С), б. эрүү t 660,24°С, кайноо t 2500°С. Сырткы электрондук катмарында 3 электрону (3s23pi) бар. Si, Си, Zn, Мп ж. б. элементтер м-н ар түрдүү касиеттеги өтө бышык куймаларды пайда кылат. Абада тез окистенгендиктен металлды андан ары окистенүүдөн сактоочу АlОзтүн жука кабыкчасы м-н капталат. Анын майда күкүмү ысытканда күйөт. Кычкылтек м-н активдүү кошулуу касиети металлдарды алардын оксиддеринен калыбына келтирүү үчүн колдонулат. Жогорку темп-рада азот, көмүртек, күкүрт м-н реакцияга кирип, нитридди (A1N), карбидди (А14С3), сульфидди (A12S3), галогендер м-н галогениддерди (AIF3, А1С13) берет. Щелочто оңой эрип, суутекти бөлүп чыгарат да, алюминатты пайда кылат: 2AI+2NaOH+10H2O=2Na[Al(OH)4(H2O)2]+ЗН2. Ал өнөр жайда криолитте (NagAlF6) эритилген бокситти электролиздөөдөн алынат. А. электр техникасында, авиация өнөр жайда, металлургияда, архитектурада, ядролук реакторлордо, турмуш-тиричилик буюмдарын жасоодо кеңири колдонулат.