Difference between revisions of "«АК РЕВОЛЮЦИЯ»"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
м (→‎top: clean up)
 
(2 intermediate revisions by one other user not shown)
1 -сап: 1 -сап:
'''«АК РЕВОЛЮЦИЯ'''» – өлкөнү модернизация&#0173;лоо максатында Иран шахы ''Мохаммед Реза Пехлеви'' тарабынан жүргүзүлгөн реформалар. Реформалар өлкөнүн өнөр жайын, айыфл чарбасын, билим берүү тармагын <span cat='ж.кыск' oldv='ж&#8209;а'>жана</span> саламаттыкты сак&#0173;тоону өнүктүрүүгө багытталган. Иранда батыш жашоо мүнөзүн коомдук турмушка киргизүү аракеттери көрүлүп, аялдарга шайлоого каты&#0173;шуу укугу берилген. Реформалар Ирандын өнүгүүсүнө чоң таасир тийгизип, мамлекеттин эсе&#0173;бинен көптөгөн жаңы шаарлар, өнөр жай иш&#0173;каналары курулган, билим берүү <span cat='ж.кыск' oldv='ж&#8209;а'>жана</span> саламат&#0173;тык сактоонун жаңы системалары киргизилген. Бирок реформалар бардык тармактарда эле оң жыйынтык берген эмес. Агрардык өлкө болуп келген Ирандагы негизги товар өндүрүүчүлөр &#0173;жер ээлеринин чарбаларын жоюунун натыйжа&#0173;сында мамлекет азык&#8209;түлүк продукциясын им&#0173;порттоого муктаж болгон. Жаңыдан өсүп келат&#0173;кан өнөр жай тармагы тез темпте өсүп жаткан калктын таламдарын канааттандырууга жетиш&#0173;кен эмес. Өлкөдөгү коррупциянын <span cat='ж.кыск' oldv='ж&#8209;а'>жана</span> автори&#0173;тардык башкаруунун күчөшү, нефтини сатуудан түшкөн зор каражаттардын уурдалышы, жу&#0173;мушсуздук <span cat='ж.кыск' oldv='ж&#8209;а'>жана</span> шах сарайындагы эбегейсиз бай&#0173;гер жашоо элдин нааразылыгын күчөткөн. 70&#8209;жылдардын аягында өлкөнү батыш жолу <span cat='ж.кыск' oldv='м&#8209;н'>менен</span> модер&#0173;низациялоого каршы болуп келген мусулман ди&#0173;ний башчылары <span cat='ж.кыск' oldv='ж&#8209;а'>жана</span> либералдык&#8209;демокр. топ&#0173;тор шахтык режимге каршы оппозицияга би&#0173;ригишкен. Натыйжада 1979&#8209;жылы ''Иран револ''ю&#0173;''циясы'' жеңип чыгып, шах Мохаммед Реза Пех&#0173;леви бийликтен баш тартууга <span cat='ж.кыск' oldv='ж&#8209;а'>жана</span> өлкөнү таш&#0173;тап кетүүгө аргасыз болгон.<br> Ад.: ''Васильев Л. С.'' История Востока, т. 2. М., 1970; Новейшая история стран Азии и Африки XX век 1945&#8209;2000. М., 2001. <br>
'''«АК РЕВОЛЮЦИЯ'''» – өлкөнү модернизация­лоо максатында Иран шахы ''Мохаммед Реза Пехлеви'' тарабынан жүргүзүлгөн реформалар. Реформалар өлкөнүн өнөр жайын, айыл чарбасын, билим берүү тармагын <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> саламаттыкты сак­тоону өнүктүрүүгө багытталган. Иранда батыш жашоо мүнөзүн коомдук турмушка киргизүү аракеттери көрүлүп, аялдарга шайлоого каты­шуу укугу берилген. Реформалар Ирандын өнүгүүсүнө чоң таасир тийгизип, мамлекеттин эсе­бинен көптөгөн жаңы шаарлар, өнөр жай иш­каналары курулган, билим берүү <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> саламат­тык сактоонун жаңы системалары киргизилген. Бирок реформалар бардык тармактарда эле оң жыйынтык берген эмес. Агрардык өлкө болуп келген Ирандагы негизги товар өндүрүүчүлөр ­жер ээлеринин чарбаларын жоюунун натыйжа­сында мамлекет азык‑түлүк продукциясын им­порттоого муктаж болгон. Жаңыдан өсүп келат­кан өнөр жай тармагы тез темпте өсүп жаткан калктын таламдарын канааттандырууга жетиш­кен эмес. Өлкөдөгү коррупциянын <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> автори­тардык башкаруунун күчөшү, нефтини сатуудан түшкөн зор каражаттардын уурдалышы, жу­мушсуздук <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> шах сарайындагы эбегейсиз бай­гер жашоо элдин нааразылыгын күчөткөн. 70‑жылдардын аягында өлкөнү батыш жолу <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> модер­низациялоого каршы болуп келген мусулман ди­ний башчылары <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> либералдык‑демократиялык  топ­тор шахтык режимге каршы оппозицияга би­ригишкен. Натыйжада 1979‑жылы ''Иран револ''ю­''циясы'' жеңип чыгып, шах Мохаммед Реза Пех­леви бийликтен баш тартууга <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> өлкөнү таш­тап кетүүгө аргасыз болгон.<br> Ад.: ''Васильев Л. С.'' История Востока, т. 2. М., 1970; Новейшая история стран Азии и Африки XX век 1945‑2000. М., 2001.<br>


                                                                                А. Орозов.<br>
                                                                                                                      А. Орозов.<br>
[[Категория:1-Том]]

16:18, 11 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы

«АК РЕВОЛЮЦИЯ» – өлкөнү модернизация­лоо максатында Иран шахы Мохаммед Реза Пехлеви тарабынан жүргүзүлгөн реформалар. Реформалар өлкөнүн өнөр жайын, айыл чарбасын, билим берүү тармагын жана саламаттыкты сак­тоону өнүктүрүүгө багытталган. Иранда батыш жашоо мүнөзүн коомдук турмушка киргизүү аракеттери көрүлүп, аялдарга шайлоого каты­шуу укугу берилген. Реформалар Ирандын өнүгүүсүнө чоң таасир тийгизип, мамлекеттин эсе­бинен көптөгөн жаңы шаарлар, өнөр жай иш­каналары курулган, билим берүү жана саламат­тык сактоонун жаңы системалары киргизилген. Бирок реформалар бардык тармактарда эле оң жыйынтык берген эмес. Агрардык өлкө болуп келген Ирандагы негизги товар өндүрүүчүлөр ­жер ээлеринин чарбаларын жоюунун натыйжа­сында мамлекет азык‑түлүк продукциясын им­порттоого муктаж болгон. Жаңыдан өсүп келат­кан өнөр жай тармагы тез темпте өсүп жаткан калктын таламдарын канааттандырууга жетиш­кен эмес. Өлкөдөгү коррупциянын жана автори­тардык башкаруунун күчөшү, нефтини сатуудан түшкөн зор каражаттардын уурдалышы, жу­мушсуздук жана шах сарайындагы эбегейсиз бай­гер жашоо элдин нааразылыгын күчөткөн. 70‑жылдардын аягында өлкөнү батыш жолу менен модер­низациялоого каршы болуп келген мусулман ди­ний башчылары жана либералдык‑демократиялык топ­тор шахтык режимге каршы оппозицияга би­ригишкен. Натыйжада 1979‑жылы Иран револю­циясы жеңип чыгып, шах Мохаммед Реза Пех­леви бийликтен баш тартууга жана өлкөнү таш­тап кетүүгө аргасыз болгон.
Ад.: Васильев Л. С. История Востока, т. 2. М., 1970; Новейшая история стран Азии и Африки XX век 1945‑2000. М., 2001.

                                                                                                                     А. Орозов.