Difference between revisions of "АСМАН МЕХАНИКАСЫ"
м (→top: категория кошуу) |
|||
| (4 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АСМАН МЕХАНИКАСЫ''' ‒ астрономиянын бир бөлүмү; ал жалпы гравитациялык талаада Күн системасындагы нерселердин (телолордун) кыймылын изилдейт. Айрым учурда гравитациялык күчтөрдөн тышкары реактивдүү күчтөр, нурлануу басымы, чөйрөнүн каршылыгы, массанын өзгөрүшү ж. б. факторлор да эсепке алынат. | '''АСМАН МЕХАНИКАСЫ''' ‒ астрономиянын бир бөлүмү; ал жалпы гравитациялык талаада Күн системасындагы нерселердин (телолордун) кыймылын изилдейт. Айрым учурда гравитациялык күчтөрдөн тышкары реактивдүү күчтөр, нурлануу басымы, чөйрөнүн каршылыгы, массанын өзгөрүшү ж. б. факторлор да эсепке алынат. Асман <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>механикасын</span>ын илим катарында өнүгүшүн кеӊейтип, франциялык окумуштуу П. Лаплас 1798-жылы чыккан «Асман механикасы жөнүндө трактат» деген эмгегинде анын илимий маанисин көрсөтүп, Асман механикасы деп атоону илимге 1-болуп киргизген. 19-кылымда немис окумуштуусу К. Гаусс ж. б. илимпоздор кичине планеталар <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> кометалардын орбиталарын эсептеп, кыймыл теориясын үйрөтүүнү өнүктүрдү. Ай кыймылынын так гравитация теориясын жүргүзүлгөн байкоолор <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> салыштырганда Жердин бир калыпта эмес кыймылы аныкталган. Асман <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>механикасын</span>да Жер <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Айдын кыймылы да изилденет. 20-кылымда америкалык астроном Э. Браун Ай кыймылынын гравитация теориясын ачкан. Анын негизинде Уран планетасынын кыймылын изилдөө Нептун (1846) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Плутон (1930) планеталарын ачууга алып келген. Асман <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>механикасын</span>ын жаӊы бөлүмү болуп, Күн системасындагы нерселердин кыймылындагы салыштырмалуулуктун жалпы теориясынын натыйжаларын эсепке алуучу релятивдик Асман механикасы эсептелет.<br> | ||
[[Категория:1-Том]] | |||
10:32, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АСМАН МЕХАНИКАСЫ ‒ астрономиянын бир бөлүмү; ал жалпы гравитациялык талаада Күн системасындагы нерселердин (телолордун) кыймылын изилдейт. Айрым учурда гравитациялык күчтөрдөн тышкары реактивдүү күчтөр, нурлануу басымы, чөйрөнүн каршылыгы, массанын өзгөрүшү ж. б. факторлор да эсепке алынат. Асман механикасынын илим катарында өнүгүшүн кеӊейтип, франциялык окумуштуу П. Лаплас 1798-жылы чыккан «Асман механикасы жөнүндө трактат» деген эмгегинде анын илимий маанисин көрсөтүп, Асман механикасы деп атоону илимге 1-болуп киргизген. 19-кылымда немис окумуштуусу К. Гаусс ж. б. илимпоздор кичине планеталар менен кометалардын орбиталарын эсептеп, кыймыл теориясын үйрөтүүнү өнүктүрдү. Ай кыймылынын так гравитация теориясын жүргүзүлгөн байкоолор менен салыштырганда Жердин бир калыпта эмес кыймылы аныкталган. Асман механикасында Жер менен Айдын кыймылы да изилденет. 20-кылымда америкалык астроном Э. Браун Ай кыймылынын гравитация теориясын ачкан. Анын негизинде Уран планетасынын кыймылын изилдөө Нептун (1846) жана Плутон (1930) планеталарын ачууга алып келген. Асман механикасынын жаӊы бөлүмү болуп, Күн системасындагы нерселердин кыймылындагы салыштырмалуулуктун жалпы теориясынын натыйжаларын эсепке алуучу релятивдик Асман механикасы эсептелет.