Difference between revisions of "АРА-БЕЛ–КУМ-ТӨР ОЙДУҢУ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
м (→‎top: категория кошуу)
 
(3 intermediate revisions by 3 users not shown)
1 -сап: 1 -сап:
'''АРА-БЕЛ – КУМ-ТӨР ОЙДУҢУ'''-- Ички Теңир-Тоонун түн.-чыгышында. Тескей Ала-Too, Жетим-Бел, Ак-Шыйрак кырка тоолору м-н курчалган. Деңиз деңг. 3400-3800 ''м'' бийиктикте. Уз. 52 ''км'' туурасы 14 ''км.'' Батышы кенен, айланасындагы тоолор ойдуңдун таманынан 500-1000  ''м,'' айрым чокулары 1300 jure чейин көтөрүлүп жатат. Ал байыркы мөңгүлөрдүн чордону болгон. Ошондуктан ойдуңдун рельефинин пайда болушу мөңң­гүнүн аракетине байланыштуу. Төртүнчүлүк мезгилдин башталышында ойдуңду дээрлик муздук каптал жаткан. Муздук чегингенде Ара-Бел, Кум-Төрдөй эң ири өрөөндөр ж-а меридиан б-ча созулган суу куймаларынын өрөөндөрү түзүлгөн. Рельефинде морена дөбөлөрү (бийикт. 20–25 мre чейин), саздуу оёңчолор ж-а тегиз жерлер кеңиңи­ри аянтты ээлейт. Ойдуңдун таманы кайнозойдун шиленди чөкмөлөрүнөн турат. Чет жакаларында кыргыз кызыл түстүү свитасынын чополору, кумдук, шагылдар кездешет. Алар төртүн­чүлүк мезгилдин мөңгү таштарынын шилендилери м-н капталган. Ойдуң аркылуу батыштан чыгышка Ара-Бел суусу агат. Майда көлдөр бар. Климаты катаал. Кышы суук ж-а узак. Январдын орт. темп-расы –19,5..–21,2°С, жайы кыска, июлдун орт. темп-расы 2,3-4,3°С. Жылдык жаан-чачыны 311 11 ''мм.'' Өсүмдүктөрү сейрек, ар кайсы жерде топ-топ болуп, жаздык же орок сымал жерге жабышып өсөт. Too капталдарына альп шалбаалуу талая (каз таман, ыраң, тогуз төбөл, бетеге ж. б.), субнивалдык суук чөл, кар-мөңгү алкактары мүнөздүү. Жайкы жайыт катары пайдаланылат. Өрөөндүн чыгыш, Ак-Шыйрак тоо тоомунун түн.-батыш тарабындаа
'''АРА-БЕЛ – КУМ-ТӨР ОЙДУҢУ''' Ички Теңир-Тоонун түндүк-чыгышында. Тескей Ала-Too, Жетим-Бел, Ак-Шыйрак кырка тоолору <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> курчалган. Деңиз деңгээлинен 3400–3800 ''м'' бийиктикте. Узундугу 52 ''км,'' туурасы 14 ''км.'' Батышы кенен, айланасындагы тоолор ойдуңдун таманынан 500–1000 ''м,'' айрым чокулары 1300 мге чейин көтөрүлүп жатат. Ал байыркы мөңгүлөрдүн чордону болгон. Ошондуктан ойдуңдун рельефинин пайда болушу мөңгүнүн аракетине байланыштуу. Төртүнчүлүк мезгилдин башталышында ойдуңду дээрлик муздук каптап жаткан. Муздук чегингенде Ара-Бел, Кум-Төрдөй эң ири өрөөндөр <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> меридиан боюнча созулган суу куймаларынын өрөөндөрү түзүлгөн. Рельефинде морена дөбөлөрү (бийиктиги 20–25 мгe чейин), саздуу оёңчолор <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> тегиз жерлер кеңи­ри аянтты ээлейт. Ойдуңдун таманы кайнозойдун шиленди чөкмөлөрүнөн турат. Чет жакаларында кыргыз кызыл түстүү свитасынын чополору, кумдук, шагылдар кездешет. Алар төртүн­чүлүк мезгилдин мөңгү таштарынын шилендилери <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> капталган. Ойдуң аркылуу батыштан чыгышка Ара-Бел суусу агат. Майда көлдөр бар. Климаты катаал. Кышы суук <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> узак. Январдын орточо температурасы –19,5..–21,2°С, жайы кыска, июлдун орточо температурасы 2,3–4,3°С. Жылдык жаан-чачыны 311 ''мм.'' Өсүмдүктөрү сейрек, ар кайсы жерде топ-топ болуп, жаздык же орок сымал жерге жабышып өсөт. Too капталдарына альп шалбаалуу талаа (каз таман, ыраң, тогуз төбөл, бетеге ж. б.), субнивалдык суук чөл, кар-мөңгү алкактары мүнөздүү. Жайкы жайыт катары пайдаланылат. Өрөөндүн чыгыш, Ак-Шыйрак тоо тоомунун түндүк-батыш тарабында ''Кум-Төр алтын кени'' бар. Өрөөн аркылуу Барс­кон – Кум-Төр автомобиль жолу өтөт.
''Кум-Төр алтын кени'' бар. Өрөөн аркылуу Барс&#0173;кон – Кум-Төр автомобиль жолу өтөт.
[[Категория:1-Том]]

10:07, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы

АРА-БЕЛ – КУМ-ТӨР ОЙДУҢУ – Ички Теңир-Тоонун түндүк-чыгышында. Тескей Ала-Too, Жетим-Бел, Ак-Шыйрак кырка тоолору менен курчалган. Деңиз деңгээлинен 3400–3800 м бийиктикте. Узундугу 52 км, туурасы 14 км. Батышы кенен, айланасындагы тоолор ойдуңдун таманынан 500–1000 м, айрым чокулары 1300 мге чейин көтөрүлүп жатат. Ал байыркы мөңгүлөрдүн чордону болгон. Ошондуктан ойдуңдун рельефинин пайда болушу мөңгүнүн аракетине байланыштуу. Төртүнчүлүк мезгилдин башталышында ойдуңду дээрлик муздук каптап жаткан. Муздук чегингенде Ара-Бел, Кум-Төрдөй эң ири өрөөндөр жана меридиан боюнча созулган суу куймаларынын өрөөндөрү түзүлгөн. Рельефинде морена дөбөлөрү (бийиктиги 20–25 мгe чейин), саздуу оёңчолор жана тегиз жерлер кеңи­ри аянтты ээлейт. Ойдуңдун таманы кайнозойдун шиленди чөкмөлөрүнөн турат. Чет жакаларында кыргыз кызыл түстүү свитасынын чополору, кумдук, шагылдар кездешет. Алар төртүн­чүлүк мезгилдин мөңгү таштарынын шилендилери менен капталган. Ойдуң аркылуу батыштан чыгышка Ара-Бел суусу агат. Майда көлдөр бар. Климаты катаал. Кышы суук жана узак. Январдын орточо температурасы –19,5..–21,2°С, жайы кыска, июлдун орточо температурасы 2,3–4,3°С. Жылдык жаан-чачыны 311 мм. Өсүмдүктөрү сейрек, ар кайсы жерде топ-топ болуп, жаздык же орок сымал жерге жабышып өсөт. Too капталдарына альп шалбаалуу талаа (каз таман, ыраң, тогуз төбөл, бетеге ж. б.), субнивалдык суук чөл, кар-мөңгү алкактары мүнөздүү. Жайкы жайыт катары пайдаланылат. Өрөөндүн чыгыш, Ак-Шыйрак тоо тоомунун түндүк-батыш тарабында Кум-Төр алтын кени бар. Өрөөн аркылуу Барс­кон – Кум-Төр автомобиль жолу өтөт.