Difference between revisions of "АЙЛАНДЫРУУ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
(formule)
м (→‎top: категория кошуу)
 
(19 intermediate revisions by 3 users not shown)
1 -сап: 1 -сап:
'<nowiki/>''АЙЛАНДЫРУУ,'''б У Р У У геом. өзгөртүүлөрдүн бир түрү. Тегиздиктин ар бир ''М'' чекитин кый­мылсыз борб&#8209;нун айланасында берилген а<math>\alpha\alpha\alpha</math> бур­чуна карата ''ОМ = ОМ', ZMOM' = а'' болгондой кылып ''М''' чекитине чагылдыруу чекиттин айланасында буруу деп аталат. Мында ''О'' чекити өзү өзүнө чагылдырылат, а бурчу Одөн 2лге че йин өзгөрөт. 0°ка буруу теңдеш өзгөртүү деп аталат. а терс болгондо саат жебесинин багыты<br>
'''АЙЛАНДЫРУУ,''' <span style="letter-spacing:0.5em;">буруу</span> геометриялык  өзгөртүүлөрдүн бир түрү. Тегиздиктин ар бир ''М'' чекитин кый­мылсыз борборунун айланасында берилген α бур­чуна карата ''ОМ = ОМ,'' <math>\angle</math>''MOM = α'' болгондой кылып ''М'' чекитине чагылдыруу чекиттин айланасында буруу деп аталат. Мында ''О'' чекити өзү өзүнө чагылдырылат, α бурчу 0 дон 2''π'' ге чейин өзгөрөт. 0°ка буруу теңдеш өзгөртүү деп аталат. α терс болгондо саат жебесинин багыты боюнча, ал эми α оң болгондо саат жебесинин айлануу багытына каршы багытта чагылдырылат. ''F'' фигурасынын ар бир чекитин айландырса, ''F'' фигурасы алынат. Ал фигуралар дал келишет, анткени бурууда эки чекиттин аралыгы сакта­лат. α = π болгондо, борбордук  симметрия алынат. Бир эле борбордун айланасындагы буруулардын тобу группаны түзөт. Тик бурчтуу координаталар системасында ''М(х, у)'' чекитин координата баш­талмасынын айланасында α бурчуна карата ''М'(х', у')'' чекитине буруу төмөнкү формула аркылуу туюнтулат:
б&#8209;ча, ал эми а оң болгондо саат жебесинин айлануу багытына каршы багытта чагылдырылат. ''F'' фигурасынын ар бир чекитин айландырса, ''F'''
фигурасы алынат. Ал фигуралар дал келишет, анткени бурууда эки чекиттин аралыгы сакта­лат. а = л болгондо, борб. симметрия алынат. Бир эле борбордун айланасындагы буруулардын тобу группаны түзөт. Тик бурчтуу координаталар системасында ''М(х, у)'' чекитин координата баш­талмасынын айланасында а бурчуна карата ''М'(х', у')'' чекитине буруу төмөнкү формула ар кылуу туюнтулат:


<math>\begin{cases} x' = x\cos \alpha - y \sin \alpha \\ y' = x\sin\alpha + y\cos \alpha \end{cases}</math>
<math>\begin{cases} x' = x\cos \alpha - y \sin \alpha \\ y' = x\sin\alpha + y\cos \alpha \end{cases}</math>
[[File:АЙЛАНДЫРУУ58.png | thumb | none]]
<br>
 
''Б.Э. Канетов.''
''Б.Э. Канетов.''
[[Категория:1-Том]]

08:42, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы

АЙЛАНДЫРУУ, буруу – геометриялык өзгөртүүлөрдүн бир түрү. Тегиздиктин ар бир М чекитин кый­мылсыз борборунун айланасында берилген α бур­чуна карата ОМ = ОМ, MOM = α болгондой кылып М чекитине чагылдыруу чекиттин айланасында буруу деп аталат. Мында О чекити өзү өзүнө чагылдырылат, α бурчу 0 дон 2π ге чейин өзгөрөт. 0°ка буруу теңдеш өзгөртүү деп аталат. α терс болгондо саат жебесинин багыты боюнча, ал эми α оң болгондо саат жебесинин айлануу багытына каршы багытта чагылдырылат. F фигурасынын ар бир чекитин айландырса, F фигурасы алынат. Ал фигуралар дал келишет, анткени бурууда эки чекиттин аралыгы сакта­лат. α = π болгондо, борбордук симметрия алынат. Бир эле борбордун айланасындагы буруулардын тобу группаны түзөт. Тик бурчтуу координаталар системасында М(х, у) чекитин координата баш­талмасынын айланасында α бурчуна карата М'(х', у') чекитине буруу төмөнкү формула аркылуу туюнтулат:


Б.Э. Канетов.