Difference between revisions of "АНАЛХАК –"
м (→top: категория кошуу) |
|||
| (6 intermediate revisions by 5 users not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АНАЛХАК''' ''–'' даректер боюнча кыргыз элинин түпкү аталарынын бири. Аналхактын кыргыз генеологиясына киргизилиши ''Сайф ад-Дин Аксыкентинин «Мажму ат-таварих''» (16-кылым)'' кол жазмасына байланыштуу. Бул эмгекте кыргыздардын «''Ак уул''» <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> «''Куу уул''» болуп, башкача айтканда «оң канат» <span cat="ж.кыск" oldv="ж-а">жана</span> «сол канатка» бөлүнүшүндө Аналхак алардын баш бабаларынын бири катары көрсөтүлөт. Кыргыз санжыраларынын көпчүлүгүндө Аналхак кыргыз элинин түпкү аталарынан деп аталып, кээде ал аталыш – Аналак, Маналак, Самансур, Шамансур, Шейх Мансур түрүндө айтылат. ''Осмонаалы Сыдык уулунун Муктасар'' тарых-и Кыргызийа''» (1913) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ''Тарих-и Кыргыз Шадмания»'' (1914) эмгектеринде: «Кыргыздан Сафар шаа, андан Алхак; андан Рашидилха; андан – Аналхак. Бул ысымдар арабдар'' <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> жакын турганда коюлган», – деп Аналхак аталышынын кайдан чыккандыгын тактайт. Чыгыштаануу илимий изилдөөлөрүнүн жыйынтыгы көрсөткөндөй Аналхак мусулман дининин суфий агымында пайда болгон түшүнүк деп саналат <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ал түп нускасында «Ана-л-Хакк» – деп айтылып, ал'' «Мен Кудаймын» дегенди билдирет. Мындай түшүнүктү 9–10-кылымдын тогошунда жашаган айтылуу суфий шейхи – Шейх Мансур ал – Халладж айткан <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> анын 9-кылымдын соңунда диний миссия <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Чыгыш Түркстанга келип кеткендиги белгилүү. Балким, кыргыздардын Шейх Мансур ал Халладж <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> жолугушу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> алардын бир бөлүгүнүн ислам динине кириши, суфий шейхинин 9-к-дын соңунда Чыгыш Түркстанга келген маалында болушу мүмкүн. Тарыхый булактарга ылайык, кыргыздар 9-кылымдын орто ченинде ''Уйгур кагандыгын'' басып алгандан кийин, алардын бир бөлүгү Чыгыш Түркстанга жер которушкан <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Aналхакты баба башатына киргизилиши ушул мезгилде жүрсө керек. | |||
Ад.: Мокеев А. Шейх - Мансур ал-Халладж и его место в генеалогиях киргизского народа //Бартольдовские чтения. 1981. Тезисы докладов и сообщений. М., 1981.<br> М. Кожобеков.<br> | |||
[[Категория:1-Том]] | |||
09:48, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АНАЛХАК – даректер боюнча кыргыз элинин түпкү аталарынын бири. Аналхактын кыргыз генеологиясына киргизилиши Сайф ад-Дин Аксыкентинин «Мажму ат-таварих» (16-кылым) кол жазмасына байланыштуу. Бул эмгекте кыргыздардын «Ак уул» жана «Куу уул» болуп, башкача айтканда «оң канат» жана «сол канатка» бөлүнүшүндө Аналхак алардын баш бабаларынын бири катары көрсөтүлөт. Кыргыз санжыраларынын көпчүлүгүндө Аналхак кыргыз элинин түпкү аталарынан деп аталып, кээде ал аталыш – Аналак, Маналак, Самансур, Шамансур, Шейх Мансур түрүндө айтылат. Осмонаалы Сыдык уулунун Муктасар тарых-и Кыргызийа» (1913) жана Тарих-и Кыргыз Шадмания» (1914) эмгектеринде: «Кыргыздан Сафар шаа, андан Алхак; андан Рашидилха; андан – Аналхак. Бул ысымдар арабдар менен жакын турганда коюлган», – деп Аналхак аталышынын кайдан чыккандыгын тактайт. Чыгыштаануу илимий изилдөөлөрүнүн жыйынтыгы көрсөткөндөй Аналхак мусулман дининин суфий агымында пайда болгон түшүнүк деп саналат жана ал түп нускасында «Ана-л-Хакк» – деп айтылып, ал «Мен Кудаймын» дегенди билдирет. Мындай түшүнүктү 9–10-кылымдын тогошунда жашаган айтылуу суфий шейхи – Шейх Мансур ал – Халладж айткан жана анын 9-кылымдын соңунда диний миссия менен Чыгыш Түркстанга келип кеткендиги белгилүү. Балким, кыргыздардын Шейх Мансур ал Халладж менен жолугушу жана алардын бир бөлүгүнүн ислам динине кириши, суфий шейхинин 9-к-дын соңунда Чыгыш Түркстанга келген маалында болушу мүмкүн. Тарыхый булактарга ылайык, кыргыздар 9-кылымдын орто ченинде Уйгур кагандыгын басып алгандан кийин, алардын бир бөлүгү Чыгыш Түркстанга жер которушкан жана Aналхакты баба башатына киргизилиши ушул мезгилде жүрсө керек.
Ад.: Мокеев А. Шейх - Мансур ал-Халладж и его место в генеалогиях киргизского народа //Бартольдовские чтения. 1981. Тезисы докладов и сообщений. М., 1981.
М. Кожобеков.