Difference between revisions of "АНИЗОТРОПИЯ"
м (1 версия) |
м (→top: категория кошуу) |
||
| (5 intermediate revisions by 4 users not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АНИЗОТРОПИЯ''' (гр. ''anisos'' – барабар эмес <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ''tropos'' -багыт) – чөйрөнүн физикалык (механикалык, оптикалык, магниттик, электрдик ж. б.) касиеттеринин ар түрдүү багыттар боюнча бирдей эместиги. 1669-жылы ачылган. Бардык кристаллдар анизотропия касиетине ээ. Анизотропия чөйрөнүн ички түзүлүшүнө, кристаллдын түзүлүшүнө байланышкан. Кристаллдын физикалык касиетинин анизотропиясы алардын симметриясына байланыштуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> канчалык симметрия тартиби төмөн болсо, анизотропия ошончолук күчтүү болот. Мисалы, жарык куб торчолуу кристаллдан тышкары башка кристаллдар аркылуу өткөндө поляризацияланып, жарык нурунун экиге ажыроосу байкалат. Ар түрдүү багытта поляризация бирдей эмес болот. Гексогонал, тригонал <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> тетрагонал симметриялуу кристаллда нурдун экиге ажыроосу симметриянын негизги огуна перпендикуляр багытта абдан жакшы байкалат; торчосу куб болгон жез кристаллынын кырларынын багыты боюнча чойсок, анын үзүлүүгө каршы бышыктыгынын чеги 1,5-10 1,5-10<sup>8</sup> ''Н/м2;'' ал эми куб диагоналынын багыты боюнча аткарылса бышыктык чек – 3,5-1010<sup>8</sup>Н/ж<sup>2</sup>ка барабар. Анизотропия серпилгичтүүлүк кубулушунда, жылуулук <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> электр өткөрүү, катуу нерсенин үн <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жарык таратуусунда, ошондой эле жутуусунда байкалат. | |||
''tropos'' -багыт) – чөйрөнүн | [[Категория:1-Том]] | ||
1669- | |||
тартиби төмөн болсо, | |||
тышкары башка кристаллдар аркылуу өткөндө | |||
поляризацияланып, жарык нурунун экиге ажыроосу байкалат. Ар түрдүү багытта поляризация бирдей эмес болот. Гексогонал, тригонал | |||
ж-а тетрагонал симметриялуу кристаллда нурдун экиге ажыроосу симметриянын негизги огуна | |||
перпендикуляр багытта абдан жакшы байкалат; | |||
торчосу куб болгон жез кристаллынын кырларынын багыты | |||
куб диагоналынын багыты | |||
бышыктык чек – 3,5- | |||
электр өткөрүү, катуу нерсенин үн ж-а жарык | |||
таратуусунда, | |||
09:54, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АНИЗОТРОПИЯ (гр. anisos – барабар эмес жана tropos -багыт) – чөйрөнүн физикалык (механикалык, оптикалык, магниттик, электрдик ж. б.) касиеттеринин ар түрдүү багыттар боюнча бирдей эместиги. 1669-жылы ачылган. Бардык кристаллдар анизотропия касиетине ээ. Анизотропия чөйрөнүн ички түзүлүшүнө, кристаллдын түзүлүшүнө байланышкан. Кристаллдын физикалык касиетинин анизотропиясы алардын симметриясына байланыштуу жана канчалык симметрия тартиби төмөн болсо, анизотропия ошончолук күчтүү болот. Мисалы, жарык куб торчолуу кристаллдан тышкары башка кристаллдар аркылуу өткөндө поляризацияланып, жарык нурунун экиге ажыроосу байкалат. Ар түрдүү багытта поляризация бирдей эмес болот. Гексогонал, тригонал жана тетрагонал симметриялуу кристаллда нурдун экиге ажыроосу симметриянын негизги огуна перпендикуляр багытта абдан жакшы байкалат; торчосу куб болгон жез кристаллынын кырларынын багыты боюнча чойсок, анын үзүлүүгө каршы бышыктыгынын чеги 1,5-10 1,5-108 Н/м2; ал эми куб диагоналынын багыты боюнча аткарылса бышыктык чек – 3,5-10108Н/ж2ка барабар. Анизотропия серпилгичтүүлүк кубулушунда, жылуулук жана электр өткөрүү, катуу нерсенин үн жана жарык таратуусунда, ошондой эле жутуусунда байкалат.