Difference between revisions of "АЛЫМКУЛ ҮСӨНБАЕВ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
м (1 версия)
м (→‎top: категория кошуу)
 
(8 intermediate revisions by 4 users not shown)
1 -сап: 1 -сап:
Үсөнбаев (1894, Талас обл., Манас
'''АЛЫМКУЛ''' '''Үсөнбаев''' (1894-жыл, Талас облусу, Манас району, Кара-Арча айылы – 2. 8. 1963-жыл, Фрунзе шаары) – төкмө акын. Кыргыз ССРинин эл артисти (1939). Алымкул 12 жашында ата-энесинен ажырап, ар кайсы туугандарынын колунда чоңойгон. 14 жашынан ыр чыгарып, комуз чертип, эл арасына таанылат. Кыргыздын улуу демократ [[File:АЛЫМКУЛ_19.png | thumb|none]]
р-ну, Кара-Арча айылы – 2. 8. 1963, Фрунзе) –
акыны ''Токтогулга'' 15 жашында жолуккан. Көз карашы калыптанып келаткан жаш ырчыга Токтогул акыл-насаатын айтып, ээрчитип жүрүп, өнөрүн үйрөтүп, чыгармачылык багыт берген. Алымкул 25–26 жашында Талас өрөөнүнө таанымал болот. 1931-жылы Покровка районундагы «Арал» колхозуна мүчө болуп, колхоз турмушу акындын негизги темасына айланат. 1936-жылы Кыргыз мамлекеттик филармониясына өтөт. Республиканын аймагын аралап, жаңы адамдар <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> таанышуу анын акындык чеберчилигин арттырып, ырларынын идеялык маңызын тереңдеткен. 1938-жылы «Ырлар» аттуу 1-жыйнагы чыккан. Улуу Ата Мекендик согуш учурунда Алымкул элди жеңишке үндөп, жоокерлердин эрдигин даңазалаган ырларды чыгарган. 1943-жылы Ленинградга Кыргызстандан жардам катары 34 вагон тамак-аш жиберилген. Аны коштогон делегациянын катарында Алымкул да болгон. Ал кыргыз элинин эпикалык чыгармаларын жакшы билген. Андан «Олжобай менен Кишимжан», «Саринжи-Бөкөй», «Кожожаш» дастандары жазылып алынып жарыяланган. А. Үсөнбаев чебер комузчу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> уккулуктуу үнү бар аткаруучу да болгон. Токтогул жөнүндө бир нече баалуу эскерме жазып калтырган. Токтогулдун ырларын жыйнап бастырууда зор эмгек сиңирген. Анын «Ырлар жана поэмалар» (1940), «Согушуп жаткан эрлерге» (1942), «Ырлар жыйнагы» (1947), «Комуз» (1949), «Улуу дос» (1950), «Тынчтык жана эмгек тууралуу ыр» (1955), «Тоо булбулу» (1956), «Тандалган чыгармалардын бир томдугу» (1973, 1981) жана башка китептери жарык көргөн. Алымкул Үсөнбаев – Кыргыз ССР Жогорку Советинин 6 жолку шайланышынын депутаты. Бишкек шаарында бир көчөгө, Талас облусунун Манас районунун Арал айылындагы мектепке, Ош облусунун Ноокат районунун Арал айылындагы мектепке, Өзбекстандын Наманган облусунун Коргон-Төбө районунун Моңол айылындагы мектепке Алымкул Үсөнбаевдин ысмы берилген. Ленин ордени, Эмгек Кызыл Туу, Кызыл жылдыз ордендери <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> медалдар <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> сыйланган.<br> Ад.: ''Байходжоев С.'' Алымкул Үсөнбаев. Ф., 1962; История киргизской советской литературы. М., 1970.<br>Б. Алагушов.<br>
төкмө акын. Кыргыз ССРинин эл арт. (1939).
[[Категория:1-Том]]
А. 12 жашында ата-энесинен ажырап, ар кайсы туугандарынын колунда
[[File:АЛЫМКУЛ_19.png | thumb | none]]
чоңойгон. 14 жашынан ыр
чыгарып, комуз чертип, эл
арасына таанылат. Кыргыздын улуу демократ ырчысы ''Токтогулга'' 15 жашында жолуккан. Көз карашы калыптанып келаткан жаш ырчыга Токтогул
акыл-насаатын айтып, ээрчитип жүрүп өнөрүн үйрөтүп, чыг-лык багыт берген. А. 25–26 жашында
Талас өрөөнүнө таанымал болот. 1931-ж. Покровка р-нундагы «Арал» колхозуна мүчө болуп,
колхоз турмушу акындын негизги темасына айланат. 1936-ж. Кыргыз мамл. филармониясына өтөт. Респ-нын аймагын аралап, жаңы адамдар м-н таанышуу анын акындык чеберчилигин
арттырып, ырларынын идея лык маңызын тереңдеткен. 1938-ж. «Ырлар» аттуу 1-жыйнагы чыккан. Улуу Ата Мекендик согуш учурунда А. элди
жеңишке үндөп, жоокер л ер дин эрдигин даңазалаган ырларды чыгарган. 1943-ж. Ленинградга
Кырг-ндан жардам катары 34 вагон тамак-аш
жиберилген. Аны коштогон делегациянын катарында А. да болгон. А. кыргыз элинин эпикал ык чыгармаларын жакшы билген. Андан
«Олжобай менен Кишимжан», «Саринжи-Бөкөй», «Кожожаш» дастандары жазылып алынып жарыяланган.<br>
А. чебер комузчу ж-а уккулуктуу үнү бар аткаруучу да болгон. Токтогул ж-дө бир нече баалуу эскерме жазып калтырган, Токтогулдун
ырларын жыйнап бастырууда зор эмгек сиңирген. Анын «Ырлар жана поэмалар» (1940), «Согушуп жаткан эрлерге» (1942), «Ырлар жыйнагы» (1947), «Комуз» (1949), «Улуу дос» (1950),
«Тынчтык жана эмгек тууралуу ыр» (1955), «Тоо
булбулу» (1956), «Тандалган чыгармалардын бир
томдугу» (1973, 1981) ж. б. китептери жарык
көргөн. А. – Кыргыз ССР Жогорку Советинин
6 жолку шайланышынын депутаты. Бишкекте
бир көчөгө, Талас обл., Манас р-нунун Арал
айылындагы мектепке, Ош обл., Ноокат р-нунун Арал айылындагы мектепке, Өзбекстандын
Наманган обл., Коргон-Төбө р-нунун Моңол айылындагы мектепке А-дун ысмы берилген. Ленин ордени, Эмгек Кызыл Туу, Кызыл жылдыз
ордендери ж-а медалдар м-н сыйланган.<br>
Ад.: ''Байходжоев С.'' Алымкул Үсөнбаев. Ф., 1962;
История киргизской советской литературы. М., 1970.<br>
Б. Алагушов.<br>
 

09:27, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы

АЛЫМКУЛ Үсөнбаев (1894-жыл, Талас облусу, Манас району, Кара-Арча айылы – 2. 8. 1963-жыл, Фрунзе шаары) – төкмө акын. Кыргыз ССРинин эл артисти (1939). Алымкул 12 жашында ата-энесинен ажырап, ар кайсы туугандарынын колунда чоңойгон. 14 жашынан ыр чыгарып, комуз чертип, эл арасына таанылат. Кыргыздын улуу демократ

АЛЫМКУЛ 19.png

акыны Токтогулга 15 жашында жолуккан. Көз карашы калыптанып келаткан жаш ырчыга Токтогул акыл-насаатын айтып, ээрчитип жүрүп, өнөрүн үйрөтүп, чыгармачылык багыт берген. Алымкул 25–26 жашында Талас өрөөнүнө таанымал болот. 1931-жылы Покровка районундагы «Арал» колхозуна мүчө болуп, колхоз турмушу акындын негизги темасына айланат. 1936-жылы Кыргыз мамлекеттик филармониясына өтөт. Республиканын аймагын аралап, жаңы адамдар менен таанышуу анын акындык чеберчилигин арттырып, ырларынын идеялык маңызын тереңдеткен. 1938-жылы «Ырлар» аттуу 1-жыйнагы чыккан. Улуу Ата Мекендик согуш учурунда Алымкул элди жеңишке үндөп, жоокерлердин эрдигин даңазалаган ырларды чыгарган. 1943-жылы Ленинградга Кыргызстандан жардам катары 34 вагон тамак-аш жиберилген. Аны коштогон делегациянын катарында Алымкул да болгон. Ал кыргыз элинин эпикалык чыгармаларын жакшы билген. Андан «Олжобай менен Кишимжан», «Саринжи-Бөкөй», «Кожожаш» дастандары жазылып алынып жарыяланган. А. Үсөнбаев чебер комузчу жана уккулуктуу үнү бар аткаруучу да болгон. Токтогул жөнүндө бир нече баалуу эскерме жазып калтырган. Токтогулдун ырларын жыйнап бастырууда зор эмгек сиңирген. Анын «Ырлар жана поэмалар» (1940), «Согушуп жаткан эрлерге» (1942), «Ырлар жыйнагы» (1947), «Комуз» (1949), «Улуу дос» (1950), «Тынчтык жана эмгек тууралуу ыр» (1955), «Тоо булбулу» (1956), «Тандалган чыгармалардын бир томдугу» (1973, 1981) жана башка китептери жарык көргөн. Алымкул Үсөнбаев – Кыргыз ССР Жогорку Советинин 6 жолку шайланышынын депутаты. Бишкек шаарында бир көчөгө, Талас облусунун Манас районунун Арал айылындагы мектепке, Ош облусунун Ноокат районунун Арал айылындагы мектепке, Өзбекстандын Наманган облусунун Коргон-Төбө районунун Моңол айылындагы мектепке Алымкул Үсөнбаевдин ысмы берилген. Ленин ордени, Эмгек Кызыл Туу, Кызыл жылдыз ордендери жана медалдар менен сыйланган.
Ад.: Байходжоев С. Алымкул Үсөнбаев. Ф., 1962; История киргизской советской литературы. М., 1970.
Б. Алагушов.