Difference between revisions of "«АК МӨӨР» поэмасы"
180-227>KadyrM |
|||
| (9 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''«АК МӨӨР»''' – поэма. Сүйүүнү тепсеген социалдык теңсиздикти айыптаган чыгарма. Поэманын бир нече варианты бар. Алгач 1923‑жылы Таластан Ө. Кудайбергеновдон <span cat='ж.кыск' oldv='ж‑а'>жана</span> С. Бокочиевден К. Мифтаков жазып алган. Экинчи вариантын да К. Мифтаков манасчы Ж. Кожековдун айтуусунда 1936‑жылы кагазга түшүргөн. Үчүнчү варианты 1940‑жылы А. Боронбаевден, А. Чоробаевден, төртүнчү вариант К. Акыевден жазылып алынган. 1957‑жылы А. Эшматов поэманын өз алдынчалыгы <span cat='ж.кыск' oldv='м‑н'>менен</span> айтылган вариантын түзгөн.<br>1958-жылы Ош областынын Ала‑Бука районунда жашаган Б. Жолдошевден А. Токомбаева дагы бир вариантын жазып келген. 1965‑жылы Кетмен‑Төбөдөн С. Дыйканбаевден дагы бир вариант жазылып алынган. Поэманын башатында «Болоттун ыры», «Болоттун арманы», «Мөөрдүн арманы» деген өз‑өзүнчө тарыхый ыр дастандары түзүлгөн. Бара‑бара алардын тегерегинде окуя улам кеңейип отуруп, поэмалык деңгээлге көтөрүлгөн. Анын негизги каармандары Жантай хан, Ак Мөөр, Болот тарыхта болгон инсандар, XIX кылымда жашаган реалдуу адамдар. Поэманын окуясы да таза автордук же айтуучулук кыялдануудан жаралган эмес, анын мазмундук өзөгүндө чындык окуя жатат. К. Акыев түзгөн вариант кескин айырмалуу, ал «Ак Мөөрдү» толук түрдө эпикалык формага түшүргөн. Кийин С. Эралиев (1959), А. Токтомушев (1971) «Ак Мөөр» поэмасын жаратышкан. А. Осмоновдун «Ак Мөөр» драмасы республикалык элдик театрларда коюлган. 1968-жылы «Ак Мөөр» тасмасы (режиссёру М. Убукеев) тартылган. | |||
[[Файл:Ак мөөр.jpg|left|thumb|250x250px|Ак Мөөрдүн ролунда Таттыбүбү Турсунбаева]] | |||
ыры», «Болоттун арманы», «Мөөрдүн арманы» деген | [[Файл:Жантай.jpg|thumb|Жантай хандын ролунда Муратбек Рыскулов]] | ||
[[Файл:Болот.jpg|center|thumb|256x256px|Болоттун ролунда Болот Бейшеналиев]] | |||
<br> | |||
[[Категория:1-Том]] | |||
14:41, 17 -октябрь (Тогуздун айы) 2024 -га соңку версиясы
«АК МӨӨР» – поэма. Сүйүүнү тепсеген социалдык теңсиздикти айыптаган чыгарма. Поэманын бир нече варианты бар. Алгач 1923‑жылы Таластан Ө. Кудайбергеновдон жана С. Бокочиевден К. Мифтаков жазып алган. Экинчи вариантын да К. Мифтаков манасчы Ж. Кожековдун айтуусунда 1936‑жылы кагазга түшүргөн. Үчүнчү варианты 1940‑жылы А. Боронбаевден, А. Чоробаевден, төртүнчү вариант К. Акыевден жазылып алынган. 1957‑жылы А. Эшматов поэманын өз алдынчалыгы менен айтылган вариантын түзгөн.
1958-жылы Ош областынын Ала‑Бука районунда жашаган Б. Жолдошевден А. Токомбаева дагы бир вариантын жазып келген. 1965‑жылы Кетмен‑Төбөдөн С. Дыйканбаевден дагы бир вариант жазылып алынган. Поэманын башатында «Болоттун ыры», «Болоттун арманы», «Мөөрдүн арманы» деген өз‑өзүнчө тарыхый ыр дастандары түзүлгөн. Бара‑бара алардын тегерегинде окуя улам кеңейип отуруп, поэмалык деңгээлге көтөрүлгөн. Анын негизги каармандары Жантай хан, Ак Мөөр, Болот тарыхта болгон инсандар, XIX кылымда жашаган реалдуу адамдар. Поэманын окуясы да таза автордук же айтуучулук кыялдануудан жаралган эмес, анын мазмундук өзөгүндө чындык окуя жатат. К. Акыев түзгөн вариант кескин айырмалуу, ал «Ак Мөөрдү» толук түрдө эпикалык формага түшүргөн. Кийин С. Эралиев (1959), А. Токтомушев (1971) «Ак Мөөр» поэмасын жаратышкан. А. Осмоновдун «Ак Мөөр» драмасы республикалык элдик театрларда коюлган. 1968-жылы «Ак Мөөр» тасмасы (режиссёру М. Убукеев) тартылган.
