Difference between revisions of "АСТРОНОМИЯЛЫК ПРИБОРЛОР ЖАНА АСПАПТАР"
556-684>KadyrM |
м (→top: категория кошуу) |
||
| (3 intermediate revisions by 3 users not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АСТРОНОМИЯЛЫК ПРИБОРЛОР ЖАНА АСПАПТАР''' ‒ астрономиялык байкоолорду жүргүзүүгө арналган куралдар. Буларга байкоо жүргүзүүчү (''телескоптор'' ) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жарыкты анализдөөчү аппараттар, убакытты өлчөөчү приборлор, эсептеп чыгаруучу машиналар кирет. Оптикалык телескоптор асман объектилеринин жарыгын топтоп, алардын сүрөттөлүшүн түзөт. Алар оптика схемалары боюнча, күзгүлүү система ‒ рефлекторлор, линзалуу система-рефракторлор <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> күзгүлүү-линзалуу система (Шмидт, Максутов телескоптору ж. б.) болуп бөлүнөт. Телескоптор колдонулушуна жараша жылдызды, тумандуулукту, галактиканы, планеталарды <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Айды изилдөөчү болуп айырмаланат. Колдонулуучу аспаптарга: кассеталар, спектрографтар, электрофотометрлер <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> жабдылган ири рефлекторлор, бир эле мезгилде асмандын чоӊ бөлүгүн сүрөткө түшүрүүчү аспаптар ‒ Максутовдун же Шмидттин кеӊ бурчтуу астрографтары; асман объектилеринин координаталарын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> алардын меридиан аркылуу өтүү убактысын өтө так ченөөчү аспаптар кирет. Мурдагы убакыт приборлору: күн сааты, гномон <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> квадранттардын ордуна азыркы кварцтуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> молекулалык (же атомдук) сааттар колдонулат. Байкоодо алынган сүрөттөр: блинккомпаратор, микрофотометр <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жылдыздык микрофотометр сыяктуу лабораториялык приборлордо изилденип, байкоо натыйжалары эсептөөчү машинада эсептелет. Планетарийлердеги аппараттар, Күн системасынын модели да астр. приборго кирет. Радиоастрономияда ''радиотелескоптор'' ж. б. изилдөөлөрдө телескоптун түрлөрү (күн телескобу, нейтрондук телескоп) колдонулат. Мындан тышкары астрономияда телескоптун фокусунда жайгашкан ар түрдүү нурланууну кабылдагычтар да приборлордун катарына кирет.<br> | |||
күн сааты, гномон ж-а квадранттардын ордуна азыркы кварцтуу ж-а | [[Категория:1-Том]] | ||
10:36, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АСТРОНОМИЯЛЫК ПРИБОРЛОР ЖАНА АСПАПТАР ‒ астрономиялык байкоолорду жүргүзүүгө арналган куралдар. Буларга байкоо жүргүзүүчү (телескоптор ) жана жарыкты анализдөөчү аппараттар, убакытты өлчөөчү приборлор, эсептеп чыгаруучу машиналар кирет. Оптикалык телескоптор асман объектилеринин жарыгын топтоп, алардын сүрөттөлүшүн түзөт. Алар оптика схемалары боюнча, күзгүлүү система ‒ рефлекторлор, линзалуу система-рефракторлор жана күзгүлүү-линзалуу система (Шмидт, Максутов телескоптору ж. б.) болуп бөлүнөт. Телескоптор колдонулушуна жараша жылдызды, тумандуулукту, галактиканы, планеталарды жана Айды изилдөөчү болуп айырмаланат. Колдонулуучу аспаптарга: кассеталар, спектрографтар, электрофотометрлер менен жабдылган ири рефлекторлор, бир эле мезгилде асмандын чоӊ бөлүгүн сүрөткө түшүрүүчү аспаптар ‒ Максутовдун же Шмидттин кеӊ бурчтуу астрографтары; асман объектилеринин координаталарын жана алардын меридиан аркылуу өтүү убактысын өтө так ченөөчү аспаптар кирет. Мурдагы убакыт приборлору: күн сааты, гномон жана квадранттардын ордуна азыркы кварцтуу жана молекулалык (же атомдук) сааттар колдонулат. Байкоодо алынган сүрөттөр: блинккомпаратор, микрофотометр жана жылдыздык микрофотометр сыяктуу лабораториялык приборлордо изилденип, байкоо натыйжалары эсептөөчү машинада эсептелет. Планетарийлердеги аппараттар, Күн системасынын модели да астр. приборго кирет. Радиоастрономияда радиотелескоптор ж. б. изилдөөлөрдө телескоптун түрлөрү (күн телескобу, нейтрондук телескоп) колдонулат. Мындан тышкары астрономияда телескоптун фокусунда жайгашкан ар түрдүү нурланууну кабылдагычтар да приборлордун катарына кирет.