Difference between revisions of "АРЫК-БУКА"
м (→top: категория кошуу) |
|||
| (2 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АРЫК-БУКА''' ( | '''АРЫК-БУКА''' (туулган жылы белгисиз – 1265/66) – монгол башкаруучусу. ''Чынгыз хандын'' уулу Тулуйдун он баласынын алтынчысы (Муңкэ, Хубилай, Хулагу, Арык Бука ж. б.). Улуу хан Муңкэнин (1251-59) тушунда кыргыздар жашаган Саян Алтай, Монгол Алтайы, Чыгыш Теңир-Тоо аймактары Арык-Буканын башкаруусу алдында болгон. Муңкэ хан өлгөндөн кийин (1259), бүткүл монголдук тактыны ээлөө үчүн Муңке хандын бир туугандары Арык-Бука <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Хубилайдын ортосунда күрөш жүргөн. 1260–64-жылдары хандык тактыны убактылуу ээлеген Арык-Бука ушул эле мезгилде Кытайда бийликке келген Хубилай <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> Чагатай улусун ээлөө үчүн күрөш баштаган. 1260-жылы күзүндө Хубилайдан жеңилип, анын аскерлери кыргыздардын аймагына качып келген. 1262-жылы Арык-Бука өз аймагындагы элдерден, <span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> кыргыздардан түзүлгөн кошуунга таянып, Теңир-Тоодогу Чагатай улусунун башкаруучусу Алгуга (Чагатайдын небереси) каршы жортуул жасаган. 1264-жылы Арык-Бука Кытайда монголдук Юан династиясын негиздеген Хубилай ханга (1260-94-жылдар) баш ийээрин билдирген. 1266-жылы дүйнөдөн кайткан. Ушул доордон тартып чыгыштагы (Түштүк Сибирь, Монгол Алтайы) кыргыздар Юан династиясына (1260–1368-жылдар) карап калышкан, ал эми батыштагы Теңир-Тоо аймагы 1269-жылдан Хайду мамлекетине караган.<br>'' Т. Жуманалиев.''<br> | ||
[[Категория:1-Том]] | |||
10:26, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АРЫК-БУКА (туулган жылы белгисиз – 1265/66) – монгол башкаруучусу. Чынгыз хандын уулу Тулуйдун он баласынын алтынчысы (Муңкэ, Хубилай, Хулагу, Арык Бука ж. б.). Улуу хан Муңкэнин (1251-59) тушунда кыргыздар жашаган Саян Алтай, Монгол Алтайы, Чыгыш Теңир-Тоо аймактары Арык-Буканын башкаруусу алдында болгон. Муңкэ хан өлгөндөн кийин (1259), бүткүл монголдук тактыны ээлөө үчүн Муңке хандын бир туугандары Арык-Бука менен Хубилайдын ортосунда күрөш жүргөн. 1260–64-жылдары хандык тактыны убактылуу ээлеген Арык-Бука ушул эле мезгилде Кытайда бийликке келген Хубилай менен Чагатай улусун ээлөө үчүн күрөш баштаган. 1260-жылы күзүндө Хубилайдан жеңилип, анын аскерлери кыргыздардын аймагына качып келген. 1262-жылы Арык-Бука өз аймагындагы элдерден, анын ичинде кыргыздардан түзүлгөн кошуунга таянып, Теңир-Тоодогу Чагатай улусунун башкаруучусу Алгуга (Чагатайдын небереси) каршы жортуул жасаган. 1264-жылы Арык-Бука Кытайда монголдук Юан династиясын негиздеген Хубилай ханга (1260-94-жылдар) баш ийээрин билдирген. 1266-жылы дүйнөдөн кайткан. Ушул доордон тартып чыгыштагы (Түштүк Сибирь, Монгол Алтайы) кыргыздар Юан династиясына (1260–1368-жылдар) карап калышкан, ал эми батыштагы Теңир-Тоо аймагы 1269-жылдан Хайду мамлекетине караган.
Т. Жуманалиев.