Difference between revisions of "АРАВАН РАЙОНУ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
м (→‎top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>, ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (5), а. и. → <span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> (3))
м (→‎top: категория кошуу)
 
(4 intermediate revisions by 3 users not shown)
1 -сап: 1 -сап:
'''АРАВАН РАЙОНУ'''– Ош обл-ндагы адм.-айм.бирдик. Район 1935-ж. уюшулган. Ал обл-тун
'''АРАВАН РАЙОНУ''' – Ош облусундагы администрациялык-аймактык бирдик. Район 1935-жылы уюшулган. Ал облустун түндүк-батышында жайгашып, түндүгүнөн <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> түндүк-батышынан Өзбекстан, түштүгүнөн <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> түштүк-батышынан Ноокат, чыгышынан Кара Суу райондору <span cat="ж.кыск" oldv="м-н">менен</span> чектешет. Аянты 620 ''км<sup>2</sup>'' (облустун аймагынын 2,1%). Калкы       144 093 (2022). Район 8 айыл округуна бөлүнүп, 48 кыштагы бар. Борбору – Араван кыштагы.<br>         Район Фергана өрөөнүнөн орун алган. Аймагы адырлуу. Түндүк бөлүгү деңиз деңгээлинен 500–700 ''м,'' түштүгү 700–1500 ''м'' бийиктикте. Курулуш материалдарынын кени бар. Климаты континенттик. Январдын орточо температурасы –2..–3°С, июлдуку 28°С. Жылдык жаан-чачыны 290–300 ''мм.'' Ири суусу – ''Араван-Сай'' (Ноокат районунун аймагында ''Кыргыз-Ата'' аталат). Сугатка пайдаланылат. Райондун түндүк бөлүгүнөн Түштүк Фергана каналы өтөт. Кыртышы боз топурактуу. Аймагынын көп бөлүгү айдалган, айдалбаган түзөң бөлүгү шыбак-[[File: АРАВАН РАЙОНУ_32.png | thumb|none]]
түн.-батышында жайгашып, түндүгүнөн <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span>
баялыштуу, адырлар эфемер-шыбактуу келип, жарым чөлгө мүнөздүү өсүмдүктөр өсөт. Райондун аймагында облустун калкынын 9,8%и жашайт. Кал­кынын 38,9%и кыргыздар, 58,8%и өзбектер, 0,8%и азербайжандар, 0,6%и тажиктер, 0,9%и башка улуттар. Эмгек жашына чейинкилер 43,8%, эмгек жашындагылар 48,8%, эмгек жашынан өткөндөр 7,4%. Калкынын 98,8%и деңиз деңгээлинен 100 мге чейинки''', '''1,2%и 2000–2500 ''м'' бийиктиктерде отурукташкан.'''<br>'''         Араван районунун экономикасынын негизин дыйканчылык (негизинен пахтачылык) түзөт. Жал­пы жер фонду 62,0 миң ''га'' (2004)''', '''<span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> айыл чарбага жарактуу жери 46,4 миң ''га'' (жеринин 74,8%и). Айдоо аянты 19,1 миң ''га'' (анын 15,5 миң гасы сугат жер), 1,1 миң ''га'' көп жылдык дарактар, 0,2 миң  ''га'' чабынды, 25,1 миң ''га'' жайыт. Айдоо жердин 3,4 миң ''гасын'' пахта, 10,2 миң гасын дан эгиндери (<span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> буудай – 8,4 миң ''га),'' 132 гасын тамеки, 1,6 миң гасын жүгөрү, 1,2 миң ''гасы'' май алынчу өсүмдүктөр (1,3 мин га), жашылча ж. б. ээлейт. Багбанчылык'','' жүзүмчүлүк '','' жибекчилик өнүккөн. Мал чарбасы жайыттын жетишсиздигинен анча жакшы өнүккөн эмес. Бодо мал, кой-эчки, <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жылкы асыралат. Үй куштары багылат.<br>         Ири өнөр жай ишканалары: «Ак-Була» АК (пахта тазалоочу завод), нан заводу, «Элегант» АК, «Тепекоргон-Биримдиги» жоопкерчилиги чектелген ишкана (тигүү фабрикасы) кирет. Район жылына миң ''т'' пахта буласын (Кыргызстанда өндүрүлгөн буланын 8,0%) даярдайт. Райондо негизинен автомобиль транспорту өнүккөн. Анын аймагынан эл аралык маанидеги Ош – Араван – Мархамат (Өзбекстан) – Кызыл-Кыя, жергиликтүү маанидеги Ош – Ноокат автомобиль жолдору өтөт.  Райондо 50 жалпы билим берүүчү мектеп, 4 мектепке чейинки мекемелер, китепканалар (бардыгы 25, <span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> 1 борбордук, 1 балдар үчүн, 23 айылдык) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 1 ра­йондук, 8 айылдык клуб болгон. Райондук 2 участкалык оорукана, 19 ФАП, 15 үй бүлөлүк дарыгерлер тобу ж. б. мед. мекемелер иштейт. Райондук «Достук» гезити кыргызча <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> өзбекче чыгат.<br>''И. Егембердиев, А. Мырзаев.''
түн.-батышынан Өзбекстан, түштүгүнөн <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span>
[[Категория:1-Том]]
түш.-батышынан Ноокат, чыгышынан Кара Суу р-ндору <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> чектешет. Аянты 620 ''км<sup>2</sup>'' (облустун аймагынын 2,1%). Калкы 116,6 миң (2020). Район 8 айыл округуна бөлүнүп, 48 кыштагы бар. Борбору – Араван кыштагы.<br> Район Фергана өрөөнүнөн орун алган. Аймагы адырлуу. Түн. бөлүгү деңиз деңг. 500–700 ''м,'' түштүгү 700–1500 ''м'' бийиктикте. Курулуш материалдарынын кени бар. Климаты континенттик. Январдын орт. темп-расы –2..–3°С, июлдуку 28°С. Жылдык жаан-чачыны 290–300 ''мм.'' Ири суусу – ''Араван-Сай'' (Ноокат р-нунун аймагында ''Кыргыз-Ата'' аталат). Сугатка пайдаланылат. Райондун түн. бөлүгүнөн Түш. Фергана каналы өтөт. Кыртышы боз топурактуу. Аймагынын көп бөлүгү айдалган, айдалбаган түзөң бөлүгү[[File: АРАВАН РАЙОНУ_32.png | thumb|none]]
шыбак-баялыштуу, адырлар эфемер-шыбактуу келип, жарым чөлгө мүнөздүү өсүмдүктөр өсөт. Райондун аймагында обл-тун калкынын 9,8% жашайт. Төрөлүүнүн деңгээли 203,0%, өлүм-житим – 5,0%, табигый өсүшү – 18,0%  (2003)'''. '''Кал&#0173;кынын 38,9% кыргыздар, 58,8% өзбектер, 0,8% азербайжандар, 0,6% тажиктер, 0,9% башка улуттар. Эмгек жашына чейинкилер 43,8%, эмгек жашындагылар 48,8%, эмгек жашынан өткөндөр 7,4%. Калкынын 98,8% деңиз деңг. 100 м.ге чейинки''', '''1,2% 2000-2500 ''м'' бийиктиктерде отурукташкан.'''<br>'''Араван р-нун экономикасынын негизин дыйканчылык (негизинен пахтачылык) түзөт. Жал&#0173;пы жер фондусу 62,0 миң ''га'' (2004)''', '''<span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> айыл чарбага жарактуу жери 46,4 миң ''га'' (жеринин 74,8%). Айдоо аянты 19,1 миң ''га'' (анын 15,5 миң гасы сугат жер), 1,1 миң ''га'' көп жылдык дарактар, 0,2 миң  ''га'' чабынды, 25,1 миң ''га'' жайыт. Айдоо жердин 3,4 миң ''гасын'' пахта, 10,2 миң гасын дан эгиндери (<span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> буудай – 8,4 миң ''га),'' 132 гасын тамеки, 1,6 миң гасын жүгөрү, 1,2 миң ''гасы'' май алынчу өсүмдүктөр (1,3 мин гасын), жашылча ж. б. ээлейт. Багбанчылык (547  ''га),'' жүзүмчүлүк (195 ''га),'' жибекчилик өнүккөн. Мал чарбасы жайыттын жетишсиздигинен анча жакшы өнүккөн эмес. Бодо мал, кой-эчки, <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> жылкы асыралат.Үй куштары багылат.<br>Ири өнөр жай ишканалары: «Акбула» АК (пахта тазалоочу з-д), нан з-ду, «Элегант» АК, «Тепекоргон-Биримдиги» жоопкерчилиги чектелген ишкана (тигүү ф-касы) кирет. Район жылына миң ''т'' пахта буласын (Кыргызстанда өндүрүлгөн буланын 8,0%) даярдайт. Райондо негизинен
автомобиль транспорту өнүккөн. Анын аймагынан эл аралык маанидеги Ош – Араван – Мархамат (Өзбекстан) – Кызыл-Кыя, жерг. маанидеги Ош – Ноокат автомобиль жолдору өтөт.  Райондо 50 жалпы билим берүүчү мектеп, 4 мектепке чейинки мекемелер, китепканалар (бардыгы 25, <span cat='ж.кыск' oldv='а. и.'>анын ичинде</span> 1 борбордук, 1 балдар үчүн, 23 айылдык) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> 1 ра­йондук, 8 айылдык клуб болгон. Райондук 2 участкалык оорукана, 19 ФАП, 15 үй бүлөлүк дарыгерлер тобу ж. б. мед. мекемелер иштейт. Райондук «Достук» гезити кыргызча <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> өзбекче чыгат.<br>''И. Егембердиев, А. Мырзаев.''

10:09, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы

АРАВАН РАЙОНУ – Ош облусундагы администрациялык-аймактык бирдик. Район 1935-жылы уюшулган. Ал облустун түндүк-батышында жайгашып, түндүгүнөн жана түндүк-батышынан Өзбекстан, түштүгүнөн жана түштүк-батышынан Ноокат, чыгышынан Кара Суу райондору менен чектешет. Аянты 620 км2 (облустун аймагынын 2,1%). Калкы 144 093 (2022). Район 8 айыл округуна бөлүнүп, 48 кыштагы бар. Борбору – Араван кыштагы.
Район Фергана өрөөнүнөн орун алган. Аймагы адырлуу. Түндүк бөлүгү деңиз деңгээлинен 500–700 м, түштүгү 700–1500 м бийиктикте. Курулуш материалдарынын кени бар. Климаты континенттик. Январдын орточо температурасы –2..–3°С, июлдуку 28°С. Жылдык жаан-чачыны 290–300 мм. Ири суусу – Араван-Сай (Ноокат районунун аймагында Кыргыз-Ата аталат). Сугатка пайдаланылат. Райондун түндүк бөлүгүнөн Түштүк Фергана каналы өтөт. Кыртышы боз топурактуу. Аймагынын көп бөлүгү айдалган, айдалбаган түзөң бөлүгү шыбак-

АРАВАН РАЙОНУ 32.png

баялыштуу, адырлар эфемер-шыбактуу келип, жарым чөлгө мүнөздүү өсүмдүктөр өсөт. Райондун аймагында облустун калкынын 9,8%и жашайт. Кал­кынын 38,9%и кыргыздар, 58,8%и өзбектер, 0,8%и азербайжандар, 0,6%и тажиктер, 0,9%и башка улуттар. Эмгек жашына чейинкилер 43,8%, эмгек жашындагылар 48,8%, эмгек жашынан өткөндөр 7,4%. Калкынын 98,8%и деңиз деңгээлинен 100 мге чейинки, 1,2%и 2000–2500 м бийиктиктерде отурукташкан.
Араван районунун экономикасынын негизин дыйканчылык (негизинен пахтачылык) түзөт. Жал­пы жер фонду 62,0 миң га (2004), анын ичинде айыл чарбага жарактуу жери 46,4 миң га (жеринин 74,8%и). Айдоо аянты 19,1 миң га (анын 15,5 миң гасы сугат жер), 1,1 миң га көп жылдык дарактар, 0,2 миң га чабынды, 25,1 миң га жайыт. Айдоо жердин 3,4 миң гасын пахта, 10,2 миң гасын дан эгиндери (анын ичинде буудай – 8,4 миң га), 132 гасын тамеки, 1,6 миң гасын жүгөрү, 1,2 миң гасы май алынчу өсүмдүктөр (1,3 мин га), жашылча ж. б. ээлейт. Багбанчылык, жүзүмчүлүк , жибекчилик өнүккөн. Мал чарбасы жайыттын жетишсиздигинен анча жакшы өнүккөн эмес. Бодо мал, кой-эчки, жана жылкы асыралат. Үй куштары багылат.
Ири өнөр жай ишканалары: «Ак-Була» АК (пахта тазалоочу завод), нан заводу, «Элегант» АК, «Тепекоргон-Биримдиги» жоопкерчилиги чектелген ишкана (тигүү фабрикасы) кирет. Район жылына миң т пахта буласын (Кыргызстанда өндүрүлгөн буланын 8,0%) даярдайт. Райондо негизинен автомобиль транспорту өнүккөн. Анын аймагынан эл аралык маанидеги Ош – Араван – Мархамат (Өзбекстан) – Кызыл-Кыя, жергиликтүү маанидеги Ош – Ноокат автомобиль жолдору өтөт. Райондо 50 жалпы билим берүүчү мектеп, 4 мектепке чейинки мекемелер, китепканалар (бардыгы 25, анын ичинде 1 борбордук, 1 балдар үчүн, 23 айылдык) жана 1 ра­йондук, 8 айылдык клуб болгон. Райондук 2 участкалык оорукана, 19 ФАП, 15 үй бүлөлүк дарыгерлер тобу ж. б. мед. мекемелер иштейт. Райондук «Достук» гезити кыргызча жана өзбекче чыгат.
И. Егембердиев, А. Мырзаев.