АНЫКТАЛБАГАН КОЭФФИЦИЕНТТЕР МЕТОДУ

АНЫКТАЛБАГАН КОЭФФИЦИЕНТТЕР МЕТОДУ – туюнтманын жалпы түрү алдын ала белгилүү болгон учурдагы анын белгисиз коэффициенттерин табуу ыкмасы. Р(х) жана Q(x) алгебралык көп мүчөлөрдөн турган ${\textstyle {P(x) \over Q(x)}}$ түрүндөгү дурус бөлчөгүн (алымынын даражасы бөлүмүнүкүнөн кичине) чектүү сандагы жөнөкөй бөлчөктөрдүн суммасы ${\textstyle {A \over {(x-a)^{k}}};{{Bx+C} \over {(x^{2}+px+q)^{k}}};(k=1,2,3...)}$ түрүндө туюнтууга болот, мында А,В,С, a,p,q чыныгы сандар жана х² + рх + q квадраттык үч мөчүсү чыныгы тамырга ээ болбойт. Мис., ${\textstyle {2x^{2}-3 \over (x(x^{2}-4)}}$ рационалдык туюнтмасы ${\textstyle {A \over x}+{B \over (x-2)}+{C \over (x+2)}}$түрүндөгү бөлчөктөрдүн суммасына ажырайт. А, В, Сны табуу үчүн эки туюнтманы барабарлап, ${\textstyle {(2x^{2}-3) \over x(x^{2}-4)}={A \over x}+{B \over (x-2)}+{C \over (x+2)}}$, жалпы бөлүмдөн кутулуп, окшош мүчөлөрүн топтоп, жөнөкөйлөштүргөндөн кийин ${\textstyle 2x^{2}-3=(A+B+C)x^{2}+2(B-C)x-4A}$ түрүнө келет. Бул барабардык x тин бардык маанилеринде туура, ошондуктан х тин бирдей даражага ээ болгон мүчөлөрүнүн коэффициенттери барабар болот.

Анда: Failed to parse (MathML with SVG or PNG fallback (recommended for modern browsers and accessibility tools): Invalid response ("Math extension cannot connect to Restbase.") from server "https://wikimedia.org/api/rest_v1/":): {\displaystyle \begin{cases} A+B+C \\ 2(B-C) =0 \\ -4A=-3 \end{cases}} системасын чыгарып, Failed to parse (MathML with SVG or PNG fallback (recommended for modern browsers and accessibility tools): Invalid response ("Math extension cannot connect to Restbase.") from server "https://wikimedia.org/api/rest_v1/":): {\displaystyle \text{А = 3/4, В = 5/8, С = 5/8}} маанилерин табууга болот. Берилген туюнтманын ажыратылып жазылышы: Failed to parse (MathML with SVG or PNG fallback (recommended for modern browsers and accessibility tools): Invalid response ("Math extension cannot connect to Restbase.") from server "https://wikimedia.org/api/rest_v1/":): {\displaystyle {(2x^2-3) \over x(x^2-4)} ={3 \over 4x} + {5 \over 8(x-2)}+{5 \over 8(x+2)} } А.к.м. дифференциалдык теңдемелерди чыгарууда, рационал­дык функцияларды интегралдоодо, көп мүчөнү көбөйтүүчүлөргө ажыратууда, сандык методдордо ж. б. маселелерде кеңири колдонулат. Мисалы, Failed to parse (MathML with SVG or PNG fallback (recommended for modern browsers and accessibility tools): Invalid response ("Math extension cannot connect to Restbase.") from server "https://wikimedia.org/api/rest_v1/":): {\textstyle \int {(2x^2-3) \over x(x^2-4)} dx } интегралынын жогоркудай ажыралышы пайдаланылганда, төмөнкүдөй интегралданат: Failed to parse (MathML with SVG or PNG fallback (recommended for modern browsers and accessibility tools): Invalid response ("Math extension cannot connect to Restbase.") from server "https://wikimedia.org/api/rest_v1/":): {\displaystyle \int {(2x^2-3) \over x(x^2-4)} dx = \int \bigl({{3\over 4x} + {4 \over 8(x\pm2)}+{5\over 8(x+2)}}\bigr)dx = {3 \over 4} \ln \left\vert x \right\vert + {5\over 8} \ln \left\vert x^2-4 \right\vert + C } .

Ад.: Фихтенголъц Г. М. Курс дифференциального и интегрального исчисления. Т. 2.М., 1969; Смирнов В. И.Курс высшей математики. М., 1974.
Б. Э. Назаркулова.