Difference between revisions of "АК-ШЫЙРАК ТОО ТООМУ"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span>, ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (8)) |
м (→top: категория кошуу) |
||
| (One intermediate revision by one other user not shown) | |||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АК-ШЫЙРАК ТОО ТООМУ''' | '''АК-ШЫЙРАК ТОО ТООМУ''' Борбордук <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Ички Теӊир-Тоонун чегинде. Чыгышынан Сары-Жаз өрөөнү, батышынан Нарын дарыясынын баш жагы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> чектешип, түштүк-батыштан түндүк-чыгышка карай созулат. Узундугу 60 ''км, ''эӊ жазы жери 28 ''км. ''Орточо бийиктиги 4720 ''м, ''эӊ бийик жери 5100 ''м ''(Жаман-Суунун оӊ куймасынын төрүндө). Негизинен протерозой, силур, девон <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> карбон мезгилдеринин чөкмө <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> эффузия тоо тектеринен түзүлгөн. Тоо арасындагы ойдуӊдарда, суу өзөндөрүндө палеоген-неогендин кызыл түстүү чөкмө тектери <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> антропогендин аллювий, мөӊгү чөкмөлөрү жатат. Интрузия тектеринен плагиогранит, сиенит-диорит, габбро-диабаз, нефелиндүү сиенит <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> турмалиндүү граниттер арбын. Кен байлыктарынан алтын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> калайдын өндүрүштүк мааниси бар. Тоо үч кыркадан түзүлгөн: түндүк (Сары-Чат, Ээр-Таш, Май-Төр), ортоңку (Кызыл-Эшме), түштүк (Үч-Көл); булардын чыгыш жагы биригип кетет. Кырларынын (4500‒5000'' м'') <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> өрөөндөрүнүн баш жактарын (4000‒4500 ''м'') мөӊгүлөр ээлейт. 3500‒4000 ''м ''бийиктикке альп шалбаа ландшафты мүнөздүү, ошондой эле тоо мөӊгүлөрү сүрүп таштаган шагылдар көп. Түндүк <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> түштүк этектери аркылуу тектоникалык жаракалар өтөт. Ак-Шыйрак тоо тоомунда аянты 432 ''км''<sup>2</sup>ге жеткен 130дай мөӊгү (Петров, Давыдов, Кум-Төр ж. б.) бар. Эӊ ириси ‒ Петров, мындан Нарын дарыясы башталат. Өрөөн мөӊгүлөрүнүн узундугу 10‒20 ''км''ге жетет. Түндүк-батыш этегинде ''Кум-Төр алтын кени'' бар.<br> | ||
[[Категория:1-Том]] | |||
08:56, 12 Сентябрь (Аяк оона) 2024 -га соңку версиясы
АК-ШЫЙРАК ТОО ТООМУ Борбордук жана Ички Теӊир-Тоонун чегинде. Чыгышынан Сары-Жаз өрөөнү, батышынан Нарын дарыясынын баш жагы менен чектешип, түштүк-батыштан түндүк-чыгышка карай созулат. Узундугу 60 км, эӊ жазы жери 28 км. Орточо бийиктиги 4720 м, эӊ бийик жери 5100 м (Жаман-Суунун оӊ куймасынын төрүндө). Негизинен протерозой, силур, девон жана карбон мезгилдеринин чөкмө жана эффузия тоо тектеринен түзүлгөн. Тоо арасындагы ойдуӊдарда, суу өзөндөрүндө палеоген-неогендин кызыл түстүү чөкмө тектери жана антропогендин аллювий, мөӊгү чөкмөлөрү жатат. Интрузия тектеринен плагиогранит, сиенит-диорит, габбро-диабаз, нефелиндүү сиенит жана турмалиндүү граниттер арбын. Кен байлыктарынан алтын жана калайдын өндүрүштүк мааниси бар. Тоо үч кыркадан түзүлгөн: түндүк (Сары-Чат, Ээр-Таш, Май-Төр), ортоңку (Кызыл-Эшме), түштүк (Үч-Көл); булардын чыгыш жагы биригип кетет. Кырларынын (4500‒5000 м) жана өрөөндөрүнүн баш жактарын (4000‒4500 м) мөӊгүлөр ээлейт. 3500‒4000 м бийиктикке альп шалбаа ландшафты мүнөздүү, ошондой эле тоо мөӊгүлөрү сүрүп таштаган шагылдар көп. Түндүк жана түштүк этектери аркылуу тектоникалык жаракалар өтөт. Ак-Шыйрак тоо тоомунда аянты 432 км2ге жеткен 130дай мөӊгү (Петров, Давыдов, Кум-Төр ж. б.) бар. Эӊ ириси ‒ Петров, мындан Нарын дарыясы башталат. Өрөөн мөӊгүлөрүнүн узундугу 10‒20 кмге жетет. Түндүк-батыш этегинде Кум-Төр алтын кени бар.