Difference between revisions of "АХУНДОВ Мирза Фатали"
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АХУНДОВ | '''АХУНДОВ''' Мирза Фатали [30. 6 (12.7). 1812-жыл, Шеки, азыркы Нуха шаары ‒ 26. 2(10.3), 1878-жыл, Тифлис шаары] ‒ азербайжан адабиятынын классиги, агартуучу, философ-материалист. Нухада орус-азербайжан окуу жайын бүткөн. Араб, фарс <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> орус тилдерин билген. М. Ахундовдун адабий ишмердиги 19-кылымдын 30-жылдары башталган. Сын макалаларында адабияттагы реалисттик багытты жактаган. «Пушкиндин өлүмүнө» аттуу кошок поэмасы 1837-жылы орус тилине которулуп, жарык көргөн. Анын | ||
[[File:АХУНДОВ73.png | thumb|none]] | [[File:АХУНДОВ73.png | thumb|none]] | ||
«Молдо Ибрагим Халил, алхимик» (1850), «Мусье Жордан, ботаник» (1851), «Ажы Кара» (1852) комедияларында, «Алданган жылдыздар» (1857) повестинде азербайжан элинин 19-кылымдын 1-жарымындагы турмушу реалдуу көрсөтүлгөн, коомго жат көрүнүштөр ашкереленген. М. Ахундов «Алданган жылдыздар» (1857) аттуу сатиралык повести <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> азербайжан адабиятында проза жанрын баштаган. «Инди принци Кемал-уд-Довленин Персия принци Жалал-уд-Довлеге жазган үч каты…» деген философиялык трактатында, «Философ Юмга жооп» деген макаласында жана башка эмгектеринде материалисттик идеяны өнүктүрүү <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> илимди <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> философияны динден бөлүп, жаратылышты үйрөнүүгө чакырган. Анын аӊдап билүү теориясы боюнча материалисттик сенсуализм позициясында турган. Бирок таанып-билүүнүн сезүү <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> рационалдык баскычтарынын диалектикасын ача алган эмес. Социалдык эзүүгө <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Чыгыш аялдарынын укуксуздугуна каршы чыгуу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> эзүүчүлөрдү күч колдонуп гана жоготууга болот деген жыйынтыкка келген. Ал кийинки муундарды патриоттук духта тарбиялоону, диний ишенимдерден арылтууну максат кылган; алардын билимге, эстетикалык таалимге жетишине зор маани берген. М. Ахундовдун эмгектери азербайжан элинин <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Жакынкы Чыгыш элдеринин адабияттары <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> коомдук ой-пикирлеринин өнүгүшүнө чоӊ таасир тийгизген. Анын чыгармалары англис, фарс, француз, немец жана башка тилдерге которулган.<br> | «Молдо Ибрагим Халил, алхимик» (1850), «Мусье Жордан, ботаник» (1851), «Ажы Кара» (1852) комедияларында, «Алданган жылдыздар» (1857) повестинде азербайжан элинин 19-кылымдын 1-жарымындагы турмушу реалдуу көрсөтүлгөн, коомго жат көрүнүштөр ашкереленген. М. Ахундов «Алданган жылдыздар» (1857) аттуу сатиралык повести <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> азербайжан адабиятында проза жанрын баштаган. «Инди принци Кемал-уд-Довленин Персия принци Жалал-уд-Довлеге жазган үч каты…» деген философиялык трактатында, «Философ Юмга жооп» деген макаласында жана башка эмгектеринде материалисттик идеяны өнүктүрүү <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> илимди <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> философияны динден бөлүп, жаратылышты үйрөнүүгө чакырган. Анын аӊдап билүү теориясы боюнча материалисттик сенсуализм позициясында турган. Бирок таанып-билүүнүн сезүү <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> рационалдык баскычтарынын диалектикасын ача алган эмес. Социалдык эзүүгө <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Чыгыш аялдарынын укуксуздугуна каршы чыгуу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> эзүүчүлөрдү күч колдонуп гана жоготууга болот деген жыйынтыкка келген. Ал кийинки муундарды патриоттук духта тарбиялоону, диний ишенимдерден арылтууну максат кылган; алардын билимге, эстетикалык таалимге жетишине зор маани берген. М. Ахундовдун эмгектери азербайжан элинин <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Жакынкы Чыгыш элдеринин адабияттары <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> коомдук ой-пикирлеринин өнүгүшүнө чоӊ таасир тийгизген. Анын чыгармалары англис, фарс, француз, немец жана башка тилдерге которулган.<br> | ||
15:57, 8 Январь (Үчтүн айы) 2024 -деги абалы
АХУНДОВ Мирза Фатали [30. 6 (12.7). 1812-жыл, Шеки, азыркы Нуха шаары ‒ 26. 2(10.3), 1878-жыл, Тифлис шаары] ‒ азербайжан адабиятынын классиги, агартуучу, философ-материалист. Нухада орус-азербайжан окуу жайын бүткөн. Араб, фарс жана орус тилдерин билген. М. Ахундовдун адабий ишмердиги 19-кылымдын 30-жылдары башталган. Сын макалаларында адабияттагы реалисттик багытты жактаган. «Пушкиндин өлүмүнө» аттуу кошок поэмасы 1837-жылы орус тилине которулуп, жарык көргөн. Анын
«Молдо Ибрагим Халил, алхимик» (1850), «Мусье Жордан, ботаник» (1851), «Ажы Кара» (1852) комедияларында, «Алданган жылдыздар» (1857) повестинде азербайжан элинин 19-кылымдын 1-жарымындагы турмушу реалдуу көрсөтүлгөн, коомго жат көрүнүштөр ашкереленген. М. Ахундов «Алданган жылдыздар» (1857) аттуу сатиралык повести менен азербайжан адабиятында проза жанрын баштаган. «Инди принци Кемал-уд-Довленин Персия принци Жалал-уд-Довлеге жазган үч каты…» деген философиялык трактатында, «Философ Юмга жооп» деген макаласында жана башка эмгектеринде материалисттик идеяны өнүктүрүү менен илимди жана философияны динден бөлүп, жаратылышты үйрөнүүгө чакырган. Анын аӊдап билүү теориясы боюнча материалисттик сенсуализм позициясында турган. Бирок таанып-билүүнүн сезүү жана рационалдык баскычтарынын диалектикасын ача алган эмес. Социалдык эзүүгө жана Чыгыш аялдарынын укуксуздугуна каршы чыгуу менен эзүүчүлөрдү күч колдонуп гана жоготууга болот деген жыйынтыкка келген. Ал кийинки муундарды патриоттук духта тарбиялоону, диний ишенимдерден арылтууну максат кылган; алардын билимге, эстетикалык таалимге жетишине зор маани берген. М. Ахундовдун эмгектери азербайжан элинин жана Жакынкы Чыгыш элдеринин адабияттары менен коомдук ой-пикирлеринин өнүгүшүнө чоӊ таасир тийгизген. Анын чыгармалары англис, фарс, француз, немец жана башка тилдерге которулган.