Difference between revisions of "АБД АР-РАШИД ХАН"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (2), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span>) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АБД АР-РАШИД ХАН''', А б д у р а ш и д хан (1509/10, Моголстан – 1559, Хотан) Моголстанды бийлеген хан (1533–59). Чагатай династиясынан чыккан. Султан Саид хандын уулу. Атасынын көзү барында | '''АБД АР-РАШИД ХАН''', А б д у р а ш и д хан (1509/10, Моголстан – 1559, Хотан) Моголстанды бийлеген хан (1533–59). Чагатай династиясынан чыккан. Султан Саид хандын уулу. Атасынын көзү барында Борбордук Теңир-Тоону бийлеген. Ал аймактагы жергиликтүү урууларды башкарууда А-га ''Мухаммед Кыргыз,'' Мырза Али Тагай сыяктуу төбөлдөр жардам беришкен. Алар Моголстан биримдигин калыбына келтирүү максатында, Моголстандын эң алыскы жерлерине чейин барып, чачыранды кыргыз ордолорун чогултушкан. Абд Ар-Рашид Хан калмактарга каршы жеңиштүү жүрүш жасап, «Гази» (б. а. капырларга каршы) атка конгон. Атасынын өлүмүнөн кийин (1533) тактыга отуруп, кыска убакытка Жети-Сууда моголдордун бийлигин орноткон. Кыргыздарга <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> казактарга каршы күрөшүү үчүн өзбек шейбаниддери <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> союз түзгөн. Өзбек шейбаниддерин казактардын кол салуулары тынчсыздандырып турган. Моголдордун жортуулдарынын биринде кыргыз-казактар А-дын уулу Абд-ал-Латиф султанды өлтүрүп салышкан. Өч алуу үчүн ал кыргыз, казак жерлерине баскынчыл жортуулдарды жасап, кан төгүүлөр көп болгон. Ага каршы кыргыздар казак ханы Хакк-Назардын колу <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> биригип согушкан. Могол ханы канча ирет жортуулдарды уюштурбасын, кыргыздардын үстүнөн бийлигин орното алган эмес. 1537-ж. казак-кыргыз биргелешкен күчүн кыйроого учураткан. Бирок буга карабастан казактар Ташкентке, кыргыздар Кашкарга коркунуч туудурган. | ||
''Т. Жуманалиев.'' | ''Т. Жуманалиев.'' | ||
16:34, 29 -ноябрь (Жетинин айы) 2023 -деги абалы
АБД АР-РАШИД ХАН, А б д у р а ш и д хан (1509/10, Моголстан – 1559, Хотан) Моголстанды бийлеген хан (1533–59). Чагатай династиясынан чыккан. Султан Саид хандын уулу. Атасынын көзү барында Борбордук Теңир-Тоону бийлеген. Ал аймактагы жергиликтүү урууларды башкарууда А-га Мухаммед Кыргыз, Мырза Али Тагай сыяктуу төбөлдөр жардам беришкен. Алар Моголстан биримдигин калыбына келтирүү максатында, Моголстандын эң алыскы жерлерине чейин барып, чачыранды кыргыз ордолорун чогултушкан. Абд Ар-Рашид Хан калмактарга каршы жеңиштүү жүрүш жасап, «Гази» (б. а. капырларга каршы) атка конгон. Атасынын өлүмүнөн кийин (1533) тактыга отуруп, кыска убакытка Жети-Сууда моголдордун бийлигин орноткон. Кыргыздарга жана казактарга каршы күрөшүү үчүн өзбек шейбаниддери менен союз түзгөн. Өзбек шейбаниддерин казактардын кол салуулары тынчсыздандырып турган. Моголдордун жортуулдарынын биринде кыргыз-казактар А-дын уулу Абд-ал-Латиф султанды өлтүрүп салышкан. Өч алуу үчүн ал кыргыз, казак жерлерине баскынчыл жортуулдарды жасап, кан төгүүлөр көп болгон. Ага каршы кыргыздар казак ханы Хакк-Назардын колу менен биригип согушкан. Могол ханы канча ирет жортуулдарды уюштурбасын, кыргыздардын үстүнөн бийлигин орното алган эмес. 1537-ж. казак-кыргыз биргелешкен күчүн кыйроого учураткан. Бирок буга карабастан казактар Ташкентке, кыргыздар Кашкарга коркунуч туудурган.
Т. Жуманалиев.