Difference between revisions of "АЙЛАНДЫРУУ"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
1 -сап: 1 -сап:
'''АЙЛАНДЫРУУ,''' <span style="letter-spacing:0.5em;">буруу</span> – геометриялык  өзгөртүүлөрдүн бир түрү. Тегиздиктин ар бир ''М'' чекитин кый­мылсыз борборунун айланасында берилген α бур­чуна карата ''ОМ = ОМ,'' <math>\angle</math>''MOM = α'' болгондой кылып ''М'' чекитине чагылдыруу чекиттин айланасында буруу деп аталат. Мында ''О'' чекити өзү өзүнө чагылдырылат, α бурчу 0 дон 2''π'' ге чейин өзгөрөт. 0°ка буруу теңдеш өзгөртүү деп аталат. α терс болгондо саат жебесинин багыты боюнча, ал эми α оң болгондо саат жебесинин айлануу багытына каршы багытта чагылдырылат. ''F'' фигурасынын ар бир чекитин айландырса, ''F'' фигурасы алынат. Ал фигуралар дал келишет, анткени бурууда эки чекиттин аралыгы сакта­лат. α = π болгондо, борбордук  симметрия алынат. Бир эле борбордун айланасындагы буруулардын тобу группаны түзөт. Тик бурчтуу координаталар системасында ''М(х, у)'' чекитин координата баш­талмасынын айланасында α бурчуна карата ''М'(х', у')'' чекитине буруу төмөнкү формула ар кылуу туюнтулат:
'''АЙЛАНДЫРУУ,''' <span style="letter-spacing:0.5em;">буруу</span> – геометриялык  өзгөртүүлөрдүн бир түрү. Тегиздиктин ар бир ''М'' чекитин кый­мылсыз борборунун айланасында берилген α бур­чуна карата ''ОМ = ОМ,'' <math>\angle</math>''MOM = α'' болгондой кылып ''М'' чекитине чагылдыруу чекиттин айланасында буруу деп аталат. Мында ''О'' чекити өзү өзүнө чагылдырылат, α бурчу 0 дон 2''π'' ге чейин өзгөрөт. 0°ка буруу теңдеш өзгөртүү деп аталат. α терс болгондо саат жебесинин багыты боюнча, ал эми α оң болгондо саат жебесинин айлануу багытына каршы багытта чагылдырылат. ''F'' фигурасынын ар бир чекитин айландырса, ''F'' фигурасы алынат. Ал фигуралар дал келишет, анткени бурууда эки чекиттин аралыгы сакта­лат. α = π болгондо, борбордук  симметрия алынат. Бир эле борбордун айланасындагы буруулардын тобу группаны түзөт. Тик бурчтуу координаталар системасында ''М(х, у)'' чекитин координата баш­талмасынын айланасында α бурчуна карата ''М'(х', у')'' чекитине буруу төмөнкү формула аркылуу туюнтулат:


<math>\begin{cases} x' = x\cos \alpha - y \sin \alpha \\ y' = x\sin\alpha + y\cos \alpha \end{cases}</math>
<math>\begin{cases} x' = x\cos \alpha - y \sin \alpha \\ y' = x\sin\alpha + y\cos \alpha \end{cases}</math>

14:42, 27 Сентябрь (Аяк оона) 2023 -деги абалы

АЙЛАНДЫРУУ, буруу – геометриялык өзгөртүүлөрдүн бир түрү. Тегиздиктин ар бир М чекитин кый­мылсыз борборунун айланасында берилген α бур­чуна карата ОМ = ОМ, MOM = α болгондой кылып М чекитине чагылдыруу чекиттин айланасында буруу деп аталат. Мында О чекити өзү өзүнө чагылдырылат, α бурчу 0 дон 2π ге чейин өзгөрөт. 0°ка буруу теңдеш өзгөртүү деп аталат. α терс болгондо саат жебесинин багыты боюнча, ал эми α оң болгондо саат жебесинин айлануу багытына каршы багытта чагылдырылат. F фигурасынын ар бир чекитин айландырса, F фигурасы алынат. Ал фигуралар дал келишет, анткени бурууда эки чекиттин аралыгы сакта­лат. α = π болгондо, борбордук симметрия алынат. Бир эле борбордун айланасындагы буруулардын тобу группаны түзөт. Тик бурчтуу координаталар системасында М(х, у) чекитин координата баш­талмасынын айланасында α бурчуна карата М'(х', у') чекитине буруу төмөнкү формула аркылуу туюнтулат:


Б.Э. Канетов.