Difference between revisions of "АТОМ АРАЛЫК АРАКЕТТЕШҮҮ"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (2), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (4)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АТОМ АРАЛЫК АРАКЕТТЕШҮҮ''' ‒ эркин абалдагы, о. эле бир же ар түрдүү молекулалардын, кристаллдардын ж. б. заттардын курамына кирүүчү атомдордун бири-бири <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> өз ара байланыштары. Алар ''коваленттик, иондук, металлдык,'' <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ван-дер-ваальстык аракеттешүү болуп бөлүнөт. Биринчи үч типтеги аракеттешүү молекулаларда, атомдук <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> иондук, металлдык кристаллдарда хим. байланыштын пайда болушуна себепкер; ван-дер-ваальстык аракеттешүү молекула аралык өз ара аракетти шарттайт. Коваленттик, иондук, металлдык аракеттешүүнүн энергиясы ~10<sup>2 </sup>''кДж/моль,'' суутектик аракеттешүүнүкү ~10‒50 ''кДж/моль'' <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ван-дер-ваальстык аракеттешүүнүкү ‒0,1‒1 ''кДж/моль.'' Жогоруда аталган күчтөр атомдор же молекулалар аралык тартылууну шарттайт. Мындан тышкары атомдор белгилүү аралыкка жакындаганда алардын ортосунда түртүлүү күчү пайда болуп ''Паули принциби'' <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> түшүндүрүлөт. Тартылуу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> түртүлүү күчүнүн теӊ салмактуу абалы туруктуу молекулалар же кристаллдардын системасын пайда кылат.<br> | |||
17:53, 5 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АТОМ АРАЛЫК АРАКЕТТЕШҮҮ ‒ эркин абалдагы, о. эле бир же ар түрдүү молекулалардын, кристаллдардын ж. б. заттардын курамына кирүүчү атомдордун бири-бири менен өз ара байланыштары. Алар коваленттик, иондук, металлдык, жана ван-дер-ваальстык аракеттешүү болуп бөлүнөт. Биринчи үч типтеги аракеттешүү молекулаларда, атомдук жана иондук, металлдык кристаллдарда хим. байланыштын пайда болушуна себепкер; ван-дер-ваальстык аракеттешүү молекула аралык өз ара аракетти шарттайт. Коваленттик, иондук, металлдык аракеттешүүнүн энергиясы ~102 кДж/моль, суутектик аракеттешүүнүкү ~10‒50 кДж/моль жана ван-дер-ваальстык аракеттешүүнүкү ‒0,1‒1 кДж/моль. Жогоруда аталган күчтөр атомдор же молекулалар аралык тартылууну шарттайт. Мындан тышкары атомдор белгилүү аралыкка жакындаганда алардын ортосунда түртүлүү күчү пайда болуп Паули принциби менен түшүндүрүлөт. Тартылуу жана түртүлүү күчүнүн теӊ салмактуу абалы туруктуу молекулалар же кристаллдардын системасын пайда кылат.