Difference between revisions of "АЛЕКСАНДР I"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (3), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (3)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АЛЕКСАНДР I''' (12. 12. 1777, Санкт-Петербург ‒ 19. 11. 1825, Таганрог) ‒ Россиянын императору (1801‒25). Павел Iнин тун уулу. Бийликке келген алгачкы жылдары кеӊешчиси М. М. Сперанский ж-а Жашыруун комитет тарабынан иштелип чыккан либералдык реформаларды (министрликтер түзүлгөн, Мамл. совет уюштурулуп, Харьков, Казан ун-ттери ачылган) ишке ашырган. 1812-ж. орус-француз согушунун башталышында аракеттеги армияда болуп, кол башчы боло албагандыктан, коомчулуктун кысымы м-н М. И. ''Кутузов ''башкы командачылыкка дайындалган. Бул согушта орустардын жеӊишке жетишкендигине байланыштуу, 1813‒14-ж. А. I Европадагы мамлекеттердин антифранцуздук коалициясына башчылык кылат. 1814‒15-ж. ''Вена конгрессин ''жетектеген ж-а ''Ыйык Союздун'' жетекчилеринин бири болгон. А. Iнин тушунда Россиянын курамына Чыгыш Грузия, Финляндия, Бессарабия, Азербайжан аймактары кошулган. Ошол мезгилде Кырг-ндын Ысык-Көл кылаасын жердеген бугу уруусу россиялык бийлик м-н элчилик байланыш түзүүгө аракет жасап, 1-ирет өзүлөрүнүн өкүлдөрү Шералы бийдин уулу ''Качыбекти, Жакыпбек ''Ниязбек уулун 1813‒14-ж., 2-ирет 1824‒25-ж. ''Акымбек ''Олжобай уулун, ''Алымбек'' Жапалак уулун, ''Алгазы'' Шералы уулун Россияга жиберишкен. Аларды Кытай м-н соодага ынтызар орус бийлик төбөлдөрү жылуу маанайда кабыл алган. Бирок, элчилердин Петербургга баруу ж-а императорго жолугуу өтүнүчү канааттандырылган эмес. А. Iнин бийлигинин соӊку жылдарында крепостнойлук укукту жоюу ж-дө долбоор иштелип чыккан, бирок ал ''Александр IIнин'' тушунда 1861-ж. гана ишке ашкан. А. I Таганрогдо күтүүсүздөн көз жумган, бирок эл арасында ал Сибирге жашырын барып, кечил болуп кеткен деген имиш сөздөр тараган.<br> | '''АЛЕКСАНДР I''' (12. 12. 1777, Санкт-Петербург ‒ 19. 11. 1825, Таганрог) ‒ Россиянын императору (1801‒25). Павел Iнин тун уулу. Бийликке келген алгачкы жылдары кеӊешчиси М. М. Сперанский <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> Жашыруун комитет тарабынан иштелип чыккан либералдык реформаларды (министрликтер түзүлгөн, Мамл. совет уюштурулуп, Харьков, Казан ун-ттери ачылган) ишке ашырган. 1812-ж. орус-француз согушунун башталышында аракеттеги армияда болуп, кол башчы боло албагандыктан, коомчулуктун кысымы <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> М. И. ''Кутузов ''башкы командачылыкка дайындалган. Бул согушта орустардын жеӊишке жетишкендигине байланыштуу, 1813‒14-ж. А. I Европадагы мамлекеттердин антифранцуздук коалициясына башчылык кылат. 1814‒15-ж. ''Вена конгрессин ''жетектеген <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> ''Ыйык Союздун'' жетекчилеринин бири болгон. А. Iнин тушунда Россиянын курамына Чыгыш Грузия, Финляндия, Бессарабия, Азербайжан аймактары кошулган. Ошол мезгилде Кырг-ндын Ысык-Көл кылаасын жердеген бугу уруусу россиялык бийлик <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> элчилик байланыш түзүүгө аракет жасап, 1-ирет өзүлөрүнүн өкүлдөрү Шералы бийдин уулу ''Качыбекти, Жакыпбек ''Ниязбек уулун 1813‒14-ж., 2-ирет 1824‒25-ж. ''Акымбек ''Олжобай уулун, ''Алымбек'' Жапалак уулун, ''Алгазы'' Шералы уулун Россияга жиберишкен. Аларды Кытай <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> соодага ынтызар орус бийлик төбөлдөрү жылуу маанайда кабыл алган. Бирок, элчилердин Петербургга баруу <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> императорго жолугуу өтүнүчү канааттандырылган эмес. А. Iнин бийлигинин соӊку жылдарында крепостнойлук укукту жоюу ж-дө долбоор иштелип чыккан, бирок ал ''Александр IIнин'' тушунда 1861-ж. гана ишке ашкан. А. I Таганрогдо күтүүсүздөн көз жумган, бирок эл арасында ал Сибирге жашырын барып, кечил болуп кеткен деген имиш сөздөр тараган.<br> | ||
16:00, 5 Декабрь (Бештин айы) 2022 -деги абалы
АЛЕКСАНДР I (12. 12. 1777, Санкт-Петербург ‒ 19. 11. 1825, Таганрог) ‒ Россиянын императору (1801‒25). Павел Iнин тун уулу. Бийликке келген алгачкы жылдары кеӊешчиси М. М. Сперанский жана Жашыруун комитет тарабынан иштелип чыккан либералдык реформаларды (министрликтер түзүлгөн, Мамл. совет уюштурулуп, Харьков, Казан ун-ттери ачылган) ишке ашырган. 1812-ж. орус-француз согушунун башталышында аракеттеги армияда болуп, кол башчы боло албагандыктан, коомчулуктун кысымы менен М. И. Кутузов башкы командачылыкка дайындалган. Бул согушта орустардын жеӊишке жетишкендигине байланыштуу, 1813‒14-ж. А. I Европадагы мамлекеттердин антифранцуздук коалициясына башчылык кылат. 1814‒15-ж. Вена конгрессин жетектеген жана Ыйык Союздун жетекчилеринин бири болгон. А. Iнин тушунда Россиянын курамына Чыгыш Грузия, Финляндия, Бессарабия, Азербайжан аймактары кошулган. Ошол мезгилде Кырг-ндын Ысык-Көл кылаасын жердеген бугу уруусу россиялык бийлик менен элчилик байланыш түзүүгө аракет жасап, 1-ирет өзүлөрүнүн өкүлдөрү Шералы бийдин уулу Качыбекти, Жакыпбек Ниязбек уулун 1813‒14-ж., 2-ирет 1824‒25-ж. Акымбек Олжобай уулун, Алымбек Жапалак уулун, Алгазы Шералы уулун Россияга жиберишкен. Аларды Кытай менен соодага ынтызар орус бийлик төбөлдөрү жылуу маанайда кабыл алган. Бирок, элчилердин Петербургга баруу жана императорго жолугуу өтүнүчү канааттандырылган эмес. А. Iнин бийлигинин соӊку жылдарында крепостнойлук укукту жоюу ж-дө долбоор иштелип чыккан, бирок ал Александр IIнин тушунда 1861-ж. гана ишке ашкан. А. I Таганрогдо күтүүсүздөн көз жумган, бирок эл арасында ал Сибирге жашырын барып, кечил болуп кеткен деген имиш сөздөр тараган.