Difference between revisions of "АЖО"

Кыргызстан Энциклопедия Жана Терминология Борбору дан
Jump to navigation Jump to search
117-179>KadyrM
1 -сап: 1 -сап:
   – кытай булактарында эскерилген о. кы­лымдардагы кыргыз өкүмдарынын бийлик ти тулу. Айрым синологдор A&#8209;ну «Ажэ» деп чеч­мелешип, ал монгол доорундагы кыргыз журт башчыларынын өкүмдарлык титулу «инал» маа­нисин туюнтат деп эсептешет. А&#8209;нун башкаруу бийлик мерчеми 9&#8209;к&#8209;дын баш ченинен 847&#8209;ж. аралыгын камтыйт. Буга чейин ж&#8209;а андан ки­йинки мезгилди баяндаган кытай жазма бу лактарында «А.» аталышы кездешпейт. Кыя­зы, ушул кыска аралыкта ''Кыргыз мамлекет''и­''нин'' тышкы саясий даражасын даңазалатып, жакынкы коңшу өлкөлөр аны м&#8209;н эсептешки­дей абалга жеткирген өкүмдарды калк кадыр­лап, «А.» деп атаса керек. А. кышында суусар бөрк, жайында төбөсү бийик шуштугуй, кыр­бусу кайрылып, жээги алтын м&#8209;н кыргактал­ган баш кийим кийген. Ал Кыргыз мамлекетин ийкем жетектеп, бирден&#8209;бир душманы болгон Уйгур кагандыгынын бийлигинен куткарган. Уйгурлардын алсырап баратканын сезген А. өзүн каган, түргөш тектүү жесир энесин – ханыша, насили карлук аялын – ханайым деп жарыя­лаган. Буга каарданган уйгур каганы кыргыз­дарга каршы ийгиликсиз аяктаган жортуул уюштурган ж&#8209;а бул эки мамлекеттин ортосун­дагы согуш 20 жылга жакын созулган. 840&#8209;ж. А. 100 миңдей аскерин баштап, Уйгур каганды­гын басып алган. Ошол мезгилде Кыргыз мам­лекетинин күч&#8209;кубаты артып, анын аскерлери чыгыш Маньчжурия, батыш Теңир&#8209;Тоого чейин жеткен. Кыргыз калкынын бир бөлүгү батыш­ка оогон ж&#8209;а алар кийин азыркы кыргыз этно­сун түптөөгө негиз болушкан. «Ай деген ажо жок, кой деген кожо жок» деген ылакап кеп ошол замандан калган болсо керек.<br>
   – кытай булактарында эскерилген о. кы­лымдардагы кыргыз өкүмдарынын бийлик титулу. Айрым синологдор A&#8209;ну «Ажэ» деп чеч­мелешип, ал монгол доорундагы кыргыз журт башчыларынын өкүмдарлык титулу «инал» маа­нисин туюнтат деп эсептешет. А&#8209;нун башкаруу бийлик мерчеми 9&#8209;к&#8209;дын баш ченинен 847&#8209;ж. аралыгын камтыйт. Буга чейин ж&#8209;а андан ки­йинки мезгилди баяндаган кытай жазма булактарында «А.» аталышы кездешпейт. Кыя­зы, ушул кыска аралыкта ''Кыргыз мамлекет''и­''нин'' тышкы саясий даражасын даңазалатып, жакынкы коңшу өлкөлөр аны м&#8209;н эсептешки­дей абалга жеткирген өкүмдарды калк кадыр­лап, «А.» деп атаса керек. А. кышында суусар бөрк, жайында төбөсү бийик шуштугуй, кыр­бусу кайрылып, жээги алтын м&#8209;н кыргактал­ган баш кийим кийген. Ал Кыргыз мамлекетин ийкем жетектеп, бирден&#8209;бир душманы болгон Уйгур кагандыгынын бийлигинен куткарган. Уйгурлардын алсырап баратканын сезген А. өзүн каган, түргөш тектүү жесир энесин – ханыша, насили карлук аялын – ханайым деп жарыя­лаган. Буга каарданган уйгур каганы кыргыз­дарга каршы ийгиликсиз аяктаган жортуул уюштурган ж&#8209;а бул эки мамлекеттин ортосун­дагы согуш 20 жылга жакын созулган. 840&#8209;ж. А. 100 миңдей аскерин баштап, Уйгур каганды­гын басып алган. Ошол мезгилде Кыргыз мам­лекетинин күч&#8209;кубаты артып, анын аскерлери чыгыш Маньчжурия, батыш Теңир&#8209;Тоого чейин жеткен. Кыргыз калкынын бир бөлүгү батыш­ка оогон ж&#8209;а алар кийин азыркы кыргыз этно­сун түптөөгө негиз болушкан. «Ай деген ажо жок, кой деген кожо жок» деген ылакап кеп ошол замандан калган болсо керек.<br>
''М. Кожобеков.''<br>
                                                                                                                      ''М. Кожобеков.''<br>
 

22:55, 12 Апрель (Чын куран) 2022 -деги абалы

 – кытай булактарында эскерилген о. кы­лымдардагы кыргыз өкүмдарынын бийлик титулу. Айрым синологдор A‑ну «Ажэ» деп чеч­мелешип, ал монгол доорундагы кыргыз журт башчыларынын өкүмдарлык титулу «инал» маа­нисин туюнтат деп эсептешет. А‑нун башкаруу бийлик мерчеми 9‑к‑дын баш ченинен 847‑ж. аралыгын камтыйт. Буга чейин ж‑а андан ки­йинки мезгилди баяндаган кытай жазма булактарында «А.» аталышы кездешпейт. Кыя­зы, ушул кыска аралыкта Кыргыз мамлекети­нин тышкы саясий даражасын даңазалатып, жакынкы коңшу өлкөлөр аны м‑н эсептешки­дей абалга жеткирген өкүмдарды калк кадыр­лап, «А.» деп атаса керек. А. кышында суусар бөрк, жайында төбөсү бийик шуштугуй, кыр­бусу кайрылып, жээги алтын м‑н кыргактал­ган баш кийим кийген. Ал Кыргыз мамлекетин ийкем жетектеп, бирден‑бир душманы болгон Уйгур кагандыгынын бийлигинен куткарган. Уйгурлардын алсырап баратканын сезген А. өзүн каган, түргөш тектүү жесир энесин – ханыша, насили карлук аялын – ханайым деп жарыя­лаган. Буга каарданган уйгур каганы кыргыз­дарга каршы ийгиликсиз аяктаган жортуул уюштурган ж‑а бул эки мамлекеттин ортосун­дагы согуш 20 жылга жакын созулган. 840‑ж. А. 100 миңдей аскерин баштап, Уйгур каганды­гын басып алган. Ошол мезгилде Кыргыз мам­лекетинин күч‑кубаты артып, анын аскерлери чыгыш Маньчжурия, батыш Теңир‑Тоого чейин жеткен. Кыргыз калкынын бир бөлүгү батыш­ка оогон ж‑а алар кийин азыркы кыргыз этно­сун түптөөгө негиз болушкан. «Ай деген ажо жок, кой деген кожо жок» деген ылакап кеп ошол замандан калган болсо керек.
М. Кожобеков.