АЖО барагынын баштапкы кодун көрүү

'''АЖО''' – кытай булактарында эскерилген о. кылымдардагы кыргыз өкүмдарынын бийлик титулу. Айрым синологдор A&#8209;ну «Ажэ» деп чечмелешип, ал монгол доорундагы кыргыз журт башчыларынын өкүмдарлык титулу «инал» маанисин туюнтат деп эсептешет. А&#8209;нун башкаруу бийлик мерчеми 9&#8209;к&#8209;дын баш ченинен 847&#8209;ж. аралыгын камтыйт. Буга чейин ж&#8209;а андан кийинки мезгилди баяндаган кытай жазма булактарында «А.» аталышы кездешпейт. Кыязы, ушул кыска аралыкта ''Кыргыз мамлекет''и''нин'' тышкы саясий даражасын даңазалатып, жакынкы коңшу өлкөлөр аны м&#8209;н эсептешкидей абалга жеткирген өкүмдарды калк кадырлап, «А.» деп атаса керек. А. кышында суусар бөрк, жайында төбөсү бийик шуштугуй, кырбусу кайрылып, жээги алтын м&#8209;н кыргакталган баш кийим кийген. Ал Кыргыз мамлекетин ийкем жетектеп, бирден&#8209;бир душманы болгон Уйгур кагандыгынын бийлигинен куткарган. Уйгурлардын алсырап баратканын сезген А. өзүн каган, түргөш тектүү жесир энесин – ханыша, насили карлук аялын – ханайым деп жарыялаган. Буга каарданган уйгур каганы кыргыздарга каршы ийгиликсиз аяктаган жортуул уюштурган ж&#8209;а бул эки мамлекеттин ортосундагы согуш 20 жылга жакын созулган. 840&#8209;ж. А. 100 миңдей аскерин баштап, Уйгур кагандыгын басып алган. Ошол мезгилде Кыргыз мамлекетинин күч&#8209;кубаты артып, анын аскерлери чыгыш Маньчжурия, батыш Теңир&#8209;Тоого чейин жеткен. Кыргыз калкынын бир бөлүгү батышка оогон ж&#8209;а алар кийин азыркы кыргыз этносун түптөөгө негиз болушкан. «Ай деген ажо жок, кой деген кожо жок» деген ылакап кеп ошол замандан калган болсо керек.<br>
''М. Кожобеков.''<br>