Difference between revisions of "АЛТАЙЛЫКТАР"
Jump to navigation
Jump to search
м (1 версия) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
(өздөрүн алтай-кижи деп аташат) – 1) эл, ''Алтай Республикасынын'' (Россия | (өздөрүн алтай-кижи деп аташат) – 1) эл, ''Алтай Республикасынын'' (Россия Федерациясы) жерг. калкы. Алтай крайында(69, 876), Кемерово (3357), Новосибирск (472) обл-нда, о. эле Казакстан, Өзбекстан ж. б. жерлерде да жашашат. Жалпы саны 80, 800, а. и. Россияда (79 773) киши (2010). Мурда Тоолуу Алтай ж-а Кузнецк Ала-Тоосунда жашаган, алтай тилинде сүйлөгөн түрк тилдүү урууларды жалпысынан А. деп аташкан. Дини – христианчылык, о. эле шаманизмди туткандар да, баптисттер да бар. 2) Түш. Сибирдин батышында жашаган | ||
Федерациясы) жерг. калкы. Алтай крайында | элдердин тобу. А. түн.ж-а түш. деп эки этногр. топко бөлүнөт. Түн. А. – самодий, кет, угор ж-а уйгур, кымак-кыпчак, енисейлик кыргыздар, огуз ж. б. байыркы түрк урууларынын негизинде калыптанышкан. Түш. А. теле, тугю(тюкю) көчмөн түрк урууларынын, Түрк (552–745-ж.), Уйгур (745–840-ж.), Кыргыз (8–13-к.) | ||
(69, 876), Кемерово (3357), Новосибирск (472) обл-нда, о. эле Казакстан, Өзбекстан ж. б. жерлерде да жашашат. Жалпы саны 80, 800, а. и. Россияда (79 773) киши (2010). Мурда Тоолуу Алтай ж-а Кузнецк Ала-Тоосунда жашаган, алтай тилинде сүйлөгөн түрк тилдүү урууларды жалпысынан А. деп аташкан. Дини – христианчылык, о. эле | кагандыктарынын ж-а Алтайга келген монгол урууларынын (13, 15, 18-к.) эсебинен түзүлгөн. 1922-ж. Тоолуу-Алтай автономиялык обл.(1948-ж. чейин Ойрот автономиялык обл. деп аталган), 1991-ж. Тоолуу-Алтай Республикасы, 1992-жылдан Алтай Республикасы болуп түзүлгөн. А. мал чарбачылык, дыйканчылык, балык | ||
шаманизмди туткандар да, баптисттер да | уулоо, аңчылык ж-а жыйноочулук м-н кесиптенишип, боз үй ж-а жумуру карагай м-н салынган үйлөрдө жашаган. Кендирден токулган узун көйнөк, ыштан, чекмень (чепкен), тон кийишкен. Тамак-ашы негизинен эт, сүт азыктарынан (айран, кымыз, май, курут, быштак ж. б.) даярдалат. Кыргыз элинин этностук жактан калыптанышы А. м-н тыгыз байланыштуу. Этностук жакындыктар А. м-н кыргыздардын | ||
бар. 2) Түш. Сибирдин | |||
батышында жашаган | |||
элдердин тобу. А. түн. | |||
ж-а түш. деп эки этногр. топко бөлүнөт. | |||
Түн. А. – самодий, кет, угор ж-а уйгур, кымак-кыпчак, енисейлик | |||
кыргыздар, огуз ж. б. байыркы түрк урууларынын | |||
негизинде калыптанышкан. Түш. А. теле, тугю | |||
(тюкю) көчмөн түрк урууларынын, Түрк ( | |||
кагандыктарынын ж-а Алтайга келген монгол | |||
урууларынын (13, 15, 18-к.) эсебинен түзүлгөн. | |||
1922-ж. Тоолуу-Алтай автономиялык обл. | |||
(1948-ж. чейин Ойрот автономиялык обл. деп | |||
аталган), 1991-ж. Тоолуу-Алтай Республикасы, | |||
1992-жылдан Алтай Республикасы болуп түзүлгөн. А. мал чарбачылык, дыйканчылык, балык | |||
уулоо, аңчылык ж-а жыйноочулук м-н кесиптенишип, боз үй ж-а жумуру карагай м-н салынган үйлөрдө жашаган. Кендирден токулган | |||
узун көйнөк, ыштан, чекмень (чепкен), тон кийишкен. Тамак-ашы негизинен эт, сүт азыктарынан (айран, кымыз, май, курут, быштак | |||
ж. б.) даярдалат. Кыргыз элинин этностук жактан калыптанышы А. м-н тыгыз байланыштуу. | |||
Этностук жакындыктар А. м-н кыргыздардын | |||
[[File:АЛТАЙЛЫКТАР_3.png | thumb | none]] | [[File:АЛТАЙЛЫКТАР_3.png | thumb | none]] | ||
байыркы мезгилдерден берки байланышынын | байыркы мезгилдерден берки байланышынын натыйжасы. Эки элдин тилинде, турмуш-тиричилигинде, чарбачылыгында ж-а каада-салттарында өтө көп окшоштуктар бар. Мис., ага, ини, эже, кайни, жээн, куда, кудагый, сеп, энчи, тай, кунан, асый, жылкы ж. б. сөздөр айтылышы, мааниси жагынан бирдей эле түшүнүктү берет. | ||
натыйжасы. Эки элдин тилинде, турмуш-тиричилигинде, чарбачылыгында ж-а каада-салттарында өтө көп окшоштуктар бар. Мис., ага, ини, | |||
эже, кайни, жээн, куда, кудагый, сеп, энчи, тай, | |||
кунан, асый, жылкы ж. б. сөздөр айтылышы, | |||
мааниси жагынан бирдей эле түшүнүктү берет. | |||
12:44, 14 Май (Бугу) 2022 -деги абалы
(өздөрүн алтай-кижи деп аташат) – 1) эл, Алтай Республикасынын (Россия Федерациясы) жерг. калкы. Алтай крайында(69, 876), Кемерово (3357), Новосибирск (472) обл-нда, о. эле Казакстан, Өзбекстан ж. б. жерлерде да жашашат. Жалпы саны 80, 800, а. и. Россияда (79 773) киши (2010). Мурда Тоолуу Алтай ж-а Кузнецк Ала-Тоосунда жашаган, алтай тилинде сүйлөгөн түрк тилдүү урууларды жалпысынан А. деп аташкан. Дини – христианчылык, о. эле шаманизмди туткандар да, баптисттер да бар. 2) Түш. Сибирдин батышында жашаган элдердин тобу. А. түн.ж-а түш. деп эки этногр. топко бөлүнөт. Түн. А. – самодий, кет, угор ж-а уйгур, кымак-кыпчак, енисейлик кыргыздар, огуз ж. б. байыркы түрк урууларынын негизинде калыптанышкан. Түш. А. теле, тугю(тюкю) көчмөн түрк урууларынын, Түрк (552–745-ж.), Уйгур (745–840-ж.), Кыргыз (8–13-к.) кагандыктарынын ж-а Алтайга келген монгол урууларынын (13, 15, 18-к.) эсебинен түзүлгөн. 1922-ж. Тоолуу-Алтай автономиялык обл.(1948-ж. чейин Ойрот автономиялык обл. деп аталган), 1991-ж. Тоолуу-Алтай Республикасы, 1992-жылдан Алтай Республикасы болуп түзүлгөн. А. мал чарбачылык, дыйканчылык, балык уулоо, аңчылык ж-а жыйноочулук м-н кесиптенишип, боз үй ж-а жумуру карагай м-н салынган үйлөрдө жашаган. Кендирден токулган узун көйнөк, ыштан, чекмень (чепкен), тон кийишкен. Тамак-ашы негизинен эт, сүт азыктарынан (айран, кымыз, май, курут, быштак ж. б.) даярдалат. Кыргыз элинин этностук жактан калыптанышы А. м-н тыгыз байланыштуу. Этностук жакындыктар А. м-н кыргыздардын
байыркы мезгилдерден берки байланышынын натыйжасы. Эки элдин тилинде, турмуш-тиричилигинде, чарбачылыгында ж-а каада-салттарында өтө көп окшоштуктар бар. Мис., ага, ини, эже, кайни, жээн, куда, кудагый, сеп, энчи, тай, кунан, асый, жылкы ж. б. сөздөр айтылышы, мааниси жагынан бирдей эле түшүнүктү берет.