АНАЛИЗ

АНАЛИЗ (гр. analysis – ажыроо жана бөлүнүү) – нерсени же кубулушту курамдык бөлүктөргө ажыратуу аркылуу изилдөө. Анализ логикада түшүнүктүн пайда болушуна мүмкүнчүлүктү туудурган, бирдин көпкө, бүтүндүктү – бөлүктөргө, татаалдыкты – компоненттерге, окуяны – анын айрым тепкичтерине, акыл-эстин мазмунун – элементтерге, түшүнүктү – анын белгилерине ажыратып жиберет. Анализди колдонуу аналитикалык метод деп аталат. Э л е м е н т а р д ы к анализ – кубулушту, анын айрым бөлүктөрүнө ажыратат, булар бири-бирине бүтүндүккө кандай карым-катнашта экендигин эсепке албастан жүргүзүлөт. С е б е п анализ – кубулушту анын себеп-натыйжа карым-катнашын эсепке алуу менен тарамдап бөлүштүрөт. Л о г и к а л ы к анализ – логикалык карым-катнашына, көз карандылыгына жараша ажыратат. Ф е н о м е н о л о г и я л ы к анализ – кубулуштагы акыл-эс мазмунун, маңызын бөлүп-бөлүп көрсөтөт. П с и х о л о г и я л ы к анализ – акыл-эстин мазмунун элементтерге ажыратат. Анализдөөдө эске ала турган нерсе, ал ар бир берилген предмет башкалар менен анын табигый байланышынын бузулушунун натыйжасында, өзүнүн болмушун өзгөртөт. Анализге «талдоо» түшүнүгү туура келет.
Ш. К. Алиева.