Difference between revisions of "АНАЛИЗДИК ХИМИЯ"
м (→top: clean up, replaced: м-н → <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> (2), ж-а → <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> (8)) |
|||
| 1 -сап: | 1 -сап: | ||
'''АНАЛИЗДИК ХИМИЯ''' – заттардын | '''АНАЛИЗДИК ХИМИЯ''' – заттардын химиялык курамын <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> түзүлүшүн аныктоочу ыкмалардын теориялык негиздерин, практикалык ыкмаларын изилдөөчү илим. Ал 19-к-дын башында калыптанган. А. х. анализдин максатына жараша сапаттык <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> сандык болуп бөлүнөт. Сапаттык анализде изилденүүчү заттын курамында кандай элементтер, иондор, молекулалар, изотоптор же фазалык компоненттер бар экендеги аныкталат. Сандык анализде булардын сандык катыштары табылат. Химиялык анализ элементтик, мол. <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> фазалык болуп үчкө бөлүнөт. Органикалык эмес заттарды изилдөө үчүн негизинен элементтик анализ жетиштүү, ал эми органикалык заттардын химиялык жаратылышын мүнөздөө үчүн элементтик анализ <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> катар молекулалык анализ жүргүзүлөт. А. х-нын методдору химиялык, физикалык-химиялык <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> физикалык болуп үч топко бөлүнөт. Химиялык методдор аныкталуучу зат <span cat='ж.кыск' oldv='м-н'>менен</span> тиешелүү реактивдин ортосунда жүрүүчү реакцияга негизделет. Ал салмактык (гравиметрия), көлөмдүк анализ (титриметрия) <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> газ анализи болуп айырмаланат. Салмактык анализде аныкталуучу зат эритмеден эркин же химиялык бирикме түрүндө бөлүп алынып, анын массасы аркылуу сандык катышы табылат. Көлөмдүк анализде аныкталуучу заттын эритмесине тиешелүү реактивдин (титрант) белгилүү концентрациядагы эритмесин өз ара толук реакциялашканга чейин тамчылатып кошот. Мындай процесс титрлөө деп аталат. Титрлөө бүткөндө, индикатордун түсү өзгөрөт (эквиваленттик чекит). Эң аз өлчөмдөгү заттарды <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> химиялык касиеттери б-ча өз ара жакын элементтерди анализдөө үчүн физикалык-химиялык <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> физикалык методдор колдонулат. Буларга рефрактометрлик, поляриметрлик, спектрдик, рентген-спектрдик, радиохимиялык ж. б. ыкмалар кирет. Өнөр жайдагы технологиялык процесстерди көзөмөлдөөдө <span cat='ж.кыск' oldv='ж-а'>жана</span> айлана-чөйрөнү булгоочу заттарды аныктоодо А. х. ыкмаларынын | ||
касиеттери б-ча өз ара жакын элементтерди анализдөө үчүн | |||
мааниси өтө чоң. | мааниси өтө чоң. | ||
''Ад.'': ''Пиккеринг'' У.Ф. Современная аналитическая химия, пер. с анг. М., 1977; ''Пилипенко А. Т., Пятницкий М. В.'' Аналитическая химия. Кн. 1,2. М., | ''Ад.'': ''Пиккеринг'' У.Ф. Современная аналитическая химия, пер. с анг. М., 1977; ''Пилипенко А. Т., Пятницкий М. В.'' Аналитическая химия. Кн. 1,2. М., | ||
1990. Аналитическая химия; В 2 т. М., 2003-2004. ''Асанов'' Ү., ''Молдобаев'' С., Анализдик химия.. Б., 2003.<br> | 1990. Аналитическая химия; В 2 т. М., 2003-2004. ''Асанов'' Ү., ''Молдобаев'' С., Анализдик химия.. Б., 2003.<br> | ||
С. Молдобаев.<br> | С. Молдобаев.<br> | ||
10:26, 10 -октябрь (Тогуздун айы) 2023 -деги абалы
АНАЛИЗДИК ХИМИЯ – заттардын химиялык курамын жана түзүлүшүн аныктоочу ыкмалардын теориялык негиздерин, практикалык ыкмаларын изилдөөчү илим. Ал 19-к-дын башында калыптанган. А. х. анализдин максатына жараша сапаттык жана сандык болуп бөлүнөт. Сапаттык анализде изилденүүчү заттын курамында кандай элементтер, иондор, молекулалар, изотоптор же фазалык компоненттер бар экендеги аныкталат. Сандык анализде булардын сандык катыштары табылат. Химиялык анализ элементтик, мол. жана фазалык болуп үчкө бөлүнөт. Органикалык эмес заттарды изилдөө үчүн негизинен элементтик анализ жетиштүү, ал эми органикалык заттардын химиялык жаратылышын мүнөздөө үчүн элементтик анализ менен катар молекулалык анализ жүргүзүлөт. А. х-нын методдору химиялык, физикалык-химиялык жана физикалык болуп үч топко бөлүнөт. Химиялык методдор аныкталуучу зат менен тиешелүү реактивдин ортосунда жүрүүчү реакцияга негизделет. Ал салмактык (гравиметрия), көлөмдүк анализ (титриметрия) жана газ анализи болуп айырмаланат. Салмактык анализде аныкталуучу зат эритмеден эркин же химиялык бирикме түрүндө бөлүп алынып, анын массасы аркылуу сандык катышы табылат. Көлөмдүк анализде аныкталуучу заттын эритмесине тиешелүү реактивдин (титрант) белгилүү концентрациядагы эритмесин өз ара толук реакциялашканга чейин тамчылатып кошот. Мындай процесс титрлөө деп аталат. Титрлөө бүткөндө, индикатордун түсү өзгөрөт (эквиваленттик чекит). Эң аз өлчөмдөгү заттарды жана химиялык касиеттери б-ча өз ара жакын элементтерди анализдөө үчүн физикалык-химиялык жана физикалык методдор колдонулат. Буларга рефрактометрлик, поляриметрлик, спектрдик, рентген-спектрдик, радиохимиялык ж. б. ыкмалар кирет. Өнөр жайдагы технологиялык процесстерди көзөмөлдөөдө жана айлана-чөйрөнү булгоочу заттарды аныктоодо А. х. ыкмаларынын
мааниси өтө чоң.
Ад.: Пиккеринг У.Ф. Современная аналитическая химия, пер. с анг. М., 1977; Пилипенко А. Т., Пятницкий М. В. Аналитическая химия. Кн. 1,2. М.,
1990. Аналитическая химия; В 2 т. М., 2003-2004. Асанов Ү., Молдобаев С., Анализдик химия.. Б., 2003.
С. Молдобаев.